10 Grimmige thema's van de dood in de westerse kunst

Kunst is vaak thematisch - kunstenaars hebben door de eeuwen heen gemeenschappelijke ideeën verkend in verschillende media en vanuit verschillende perspectieven. In de middeleeuwen, beginnend rond de 14e eeuw, nam de kunst een wending in de richting van het duister toen de pest die bekend stond als de Zwarte Dood op Europa neerdaalde als de apocalyps zelf. Deze periode was vaak gevuld met wanhoop en hopeloosheid en voor het eerst werden verschillende thema's rond de dood ontwikkeld of zwaarder bestudeerd.

10lages Art

Het is onmogelijk om het effect dat de Zwarte Dood op de middeleeuwse samenleving had te onderschatten. Pieken in Europa ergens tussen 1348 en 1350 met extra uitbraken in 1361 en de 1430s, de pest was een bacillus die kon worden opgelopen door de beet van een geïnfecteerde vlo of rat of door de lucht, afhankelijk van de variëteit. De eerste golf van de Zwarte Dood veroorzaakte naar schatting 25-50 procent van de Europese bevolking.

De pest manifesteerde zich in de middeleeuwse cultuur, waar mensen een uitlaatklep vonden om hun collectieve wanhoop en depressie te uiten. Kunstenaars die voorheen vreugdevolle scènes hadden geschilderd met vrome devotie of verheven illustraties van de prestaties van de mensheid, wendden zich nu tot scènes van dood en verwoesting. Religieuze thema's werden ook duister, met de nadruk op de kwellingen van de hel en het loon van de zonde, waarbij ze steeds meer de hemelse beloningen of het comfort van het ritueel de rug toekeerden. Het was in deze macabere omgeving dat er verschillende thema's ontstonden rond de dood in de vroege Europese kunst, niet de minste daarvan was de pest zelf.

Giovanni Boccaccio gebruikte de Black Death als achtergrond voor zijn klassieker Decameron, een verhaal over mannen en vrouwen die de stad ontvluchten naar een kleine villa om aan de pest te ontsnappen. De heerlijke verhalen die ze vertellen terwijl ze zich schuil houden, vormen een grimmig contrapunt voor de verwoesting die zich buiten afspeelt. Begrafenisstoetcènes - al een veel voorkomend thema in de kunst - werden geschilderd met niet eerder beroemde koningen of heiligen als anonieme slachtoffers van de pest als ze naar het graf werden geleid. Naarmate meer en meer mensen de pest als een soort van goddelijke veroordeling zagen, benadrukte de kerk het belang van verlossing door religieus ritueel en berouw als het juiste middel om de epidemie te bestrijden, een houding die weerspiegeld wordt in werken als de gebroeders Van Limburg. ' De processie van Saint Gregory (1300) en James le Palmer's 14e-eeuwse verlichting voor de Omne Bonum, die slachtoffers van de pest voorstelt die de zegeningen van een priester ontvangen.

Realistisch geschilderde scènes van patiënten die in ziekenhuizen en thuis werden behandeld waren wijdverspreid, vooral tijdens de Renaissance. Deze werden vaak vergezeld door nauwkeurige afbeeldingen van de wonden en gezwollen puisten van de stervenden, zoals in Jacopo Robusti's St. Roch in het ziekenhuis. ('Pestheiligen' waren een genre op zich.) De scène met het 'doodsbed', waarin een stervende plechtig wordt omringd door dierbaren, dateert uit de periode van de Zwarte Dood in de 14e eeuw. Er was ook een trend in de afbeelding van sculpturale figuren op graven als werkelijke lijken, vaak met tekenen van de pest of zelfs volledig skeletachtig, in plaats van geïdealiseerde portretten van de overledenen. Toen de dood een grimmige realiteit werd en de hemel een verre abstractie was, realiseerde het realisme een geweldige comeback binnen de Europese kunst.

Dit zijn slechts enkele voorbeelden van hoe de Zwarte Dood een directe invloed had op de kunst van de Middeleeuwen door de Verlichting, die ons tot op de dag van vandaag inspireert. In 1988 bracht de avantgarde diva Diamanda Galas het eerste album uit Plague Mass trilogie, Masque of the Red Death, een Black Death-geïnspireerde blik op de AIDS-epidemie die zeker in de hel was vastgelegd.

Koop deze ongelooflijke afdruk van de Death of St. Gregory op Amazon.com!

9De dood als een reaper van zielen

Alle culturen in alle tijden en plaatsen hebben de dood in een of andere vorm verpersoonlijkt. Voor ons, hedendaagse mensen, is Magere Hein een van de meest direct herkenbare personificaties. Tegenwoordig is hij vooral te vinden op heavy metal albumhoezen of gothic-sieraden, maar voor de middeleeuwse wereld was hij een authentieke vorm van terreur.

Het idee van de dood als een maaier die een zeis vasthoudt die hij gebruikt om zielen te oogsten, is een uitvinding uit de 15e eeuw die op veel eerdere bronnen is gebaseerd. Inspiraties uit de Griekse mythologie omvatten de Titaan genaamd Kronos (die de Romeinen misschien verward hebben met Chronos, de god van de tijd) en de bootsman van de rivier Styx in de onderwereld, Charon genaamd. Voordat de moderne vorm volledig werd ontwikkeld in Europa, werd de dood meestal afgeschilderd als een lijk met een kruisboogbout, pijl, boog of een ander wapen. Het was tijdens de pest dat Europa de dood begon af te schilderen als een skelet dat een zeis hanteerde en een zwarte (of soms witte) mantel droeg. Hij werd meestal afgeschilderd als een gids die op het afgesproken uur zou verschijnen om hen weg te leiden, hoewel hij in latere verhalen het leven zelf nam en de slachtoffers vals spelen of met hem onderhandelden.

De dood als een reaper is te vinden in elke vorm van kunst in heel Europa. Hij is verschenen in toneelstukken, liederen, poëzie, romantische literatuur en beven. Hij holt door de donkere schilderijen van Breugel en is vaak de figuur van "danse macabre" kunst. In de beeldhouwkunst is een 17e-eeuws standbeeld van een bisschop in de Duitse kathedraal van Trier, vergezeld door Magere Hein, een geweldig voorbeeld. Terwijl de Bijbel de dood nooit als een reaper afschilderde, gebruikten veel kunstenaars vanaf de 15e eeuw het motief in de bijbelse kunst. De gravure van Gustave Dore van Dood op een bleke paard (1865) is een bijzonder dramatisch voorbeeld.

8The Dance Of Death

Gedurende de pestjaren ontwikkelde zich een geloof dat de doden konden opstaan ​​van hun begraafplaatsen en ongelukkige voorbijgangers naar een macabere dooddans zouden trekken.Deze folkloristische overtuigingen, gevoed door historische poëzie over de onvermijdelijkheid van de dood en een traditioneel dramatisch toneelstuk dat in Duitsland werd opgevoerd, vonden snel hun weg naar Europese kunst als een maatschappelijke allegorie over sterfte, die wijdverspreid populair werd. Het bericht is duidelijk in de danse macabre-niemand ontsnapt aan de dood, dus is het verstandig om je ziel voor te bereiden op zijn tijd van afrekening.

De danse macabre beeldde de hiërarchie van klassen af, van paus tot gewoon kind, bezig met de dagelijkse routine terwijl ze in de wachtende armen van de dood werden gedwongen. Een van onze eerste picturale voorbeelden is van een serie schilderijen gemaakt in 1424-1425 en eerder tentoongesteld in de Cimetiere des Innocents in Parijs. De originelen werden vernietigd in 1669, maar de drukker van Parijs, Guy Marchant, behield hun essentie in een reeks houtsneden samen met de verzen die hen vergezelden.

Het motief bereikte zijn ultieme uitdrukking in de houtsneden en verzen van Hans Holbein de jonge De dans van de dood. Het werd voor het eerst gepubliceerd in 1538 als een boek met 41 houtsneden, terwijl latere toevoegingen in 1545 en 1562 dit aantal op 51 brachten. De volledige tekst, evenals alle houtsneden, zijn hier online te vinden. Een ander fantastisch voorbeeld, deze in de schilderkunst, is die van Bernt Notke Danse Macabre. Het werd vernietigd tijdens het bombardement in de Tweede Wereldoorlog, een evenement dat als een groot verlies aan kunst werd beschouwd.

7Dance Of The Skeletons

Een ander thema met betrekking tot de dans des doods is de skunendans, die we vooral kennen door een houtsnede van de Duitse humanist en vroege cartograaf Michael Wolgemut die verscheen in Liber Chronicum ("The World's Chronical"), een boek geschreven door Hartmann Schedel en gepubliceerd in 1493. De dans van skeletten verschilt van de dans van de dood doordat het strikt gebaseerd is op folklore, zonder sociale of morele boodschap. Skeletten worden meestal afgebeeld vanuit open graven, die rondspringen en vaak muziek en dans spelen. De houtsnede van Wolgemut is een mooi voorbeeld van het genre, dat werd gebruikt om te illustreren en te boeien in plaats van te onderwijzen of te prediken aan de toeschouwer.

De skeletdans was een kortstondig thema in de vroege kunst, met weinig overleefde voorbeelden. In meer recente tijden, dook het op in muziek toen Camille Saint-Saens zijn 1874 baseerde Danse Macabre op de dance of death en skeleton dance-thema's. In film herleefden Walt Disney en Silly Symphonies het thema in 1929 in de onsterfelijke en vaak geïmiteerde korte cartoon "The Skeleton Dance", waarin vier skeletten rond een begraafplaats dansen en de levende bewoners terroriseren.

6Anamorphosis en verborgen symbolen van de dood

Anamorfose, wat 'het beeld in het beeld' betekent, is een techniek die soms in de kunst wordt gebruikt om verborgen beelden te maken die alleen goed kunnen worden bekeken vanuit bepaalde hoeken of onder de juiste omstandigheden. Het werd voor het eerst gezien in Europa in 1485, toen Leonardo da Vinci het gebruikte om een ​​menselijk oog te verbeelden. Verschillende kunstenaars hebben anamorfose verwerkt in thema's van de dood, waarvan Hans Holbein de Jongere het bekendste voorbeeld is. De ambassadeurs (1533).

Het schilderij is een dubbelportret van Jean de Dinteville, Franse ambassadeur bij het hof van Hendrik VIII, en zijn jeugdvriend Georges de Selve, de bisschop van Lavaur, die ook meerdere keren als ambassadeur optrad. Het werd geschilderd in de eerste jaren van de Reformatie en staat bol van de politieke en theologische symboliek op die thema's, maar het meest schokkende element is een vreemde, langwerpige ovale vorm aan de onderkant van het schilderij, dat zichzelf oplost in een schedel als het wordt bekeken met het oog op een positie dichtbij de hand van de bisschop. Een van de doelen van deze verborgen schedel was om de machtige spelers die betrokken zijn bij de problemen van deze tijd eraan te herinneren nederig te zijn en rekening te houden met hun sterfelijkheid.

Anamorfose en andere vormen van verborgen afbeeldingen zijn sinds de dag van Da Vinci in de geschiedenis van de kunst gebruikt. Een later voorbeeld is Charles Allan Gilbert's Alles is ijdelheid (1892), waarin een dame uit het Victoriaanse tijdperk zichzelf bewondert in een spiegel die met een verschuiving in zicht verandert in een schedel. Een hedendaags voorbeeld van anamorfose met de doodsthema vind je in het werk van de Hongaarse kunstenaar Istvan Orosz, die illustraties maakt met een middeleeuws houtsnede gevoel dat altijd een schedel verbergt.

5 Death And The Maiden

Het thema van de dood en het meisje kan worden getraceerd helemaal naar het oude Griekenland en het verhaal van Persephone, die werd gekidnapt door Hades en naar de onderwereld werd gebracht na het plukken van de narcisbloem. Een van de thema's is bekend - de dood overwint alles, zelfs de trotse schoonheid van vrouwen - maar in de 15e eeuw kreeg het thema unieke eigenschappen en werd het openlijk seksueel. De vrouwen omhelsd in de armen van lijken of skeletten waren nu verwikkeld in een innige omgang met de dood.

Tussen Niklaus Manuel Deutsch's Dances of Death en Dood en het meisje (1517), we kunnen de overgang echt zien. In de eerstgenoemde danst de dood met een elegante dame, waarbij beide knokige handen stevig op haar borsten worden geplaatst. In de laatstgenoemde danst de Dood niet langer: hij omarmt haar volledig en dwingt haar met kracht terwijl zijn handen naar haar geslachtsdelen gaan. Het meisje probeert zich hiertegen te verzetten maar is er niet toe in staat om dit te doen.

Deze sterk erotische beeldspraak, die soms door kunstenaars werd gebruikt om schilderijen van naakten aan de kerk te rechtvaardigen, werd in de 15e eeuw en daarna steeds opnieuw gebruikt. Eén schilderij in een serie geschilderd tussen 1518 en 1520 door Hans Baldburg Grien beeldt een Madonna-achtige naaktfiguur af die wordt gevat door een uitgedroogd lijk, terwijl sperma en foetussen, symbolen van de vernieuwing van het leven, om hen heen draaien. Deze symboliek zou opnieuw worden gebruikt door Edvard Munch in zijn Dood en leven (1894).

Een van de krachtigste moderne voorbeelden is een tekening van de Duitse avantgarekunstenaar Joseph Beuys.Het werd in 1959 opgericht en toont de dood en het meisje op een envelop met de stempel van een organisatie van overlevenden van de holocaust. In deze tekening zijn zowel de dood als het meisje niet substantieel en uitgedroogd, een bewijs van de vluchtige aard van het leven en de laagst mogelijke dood in die catastrofe.

Een vergelijkbaar aan de dood gerelateerd thema dat opkwam in de kunst van de periode, wordt 'de drie tijdperken van de mens' genoemd, hoewel het meestal vrouwen beschrijft. Achtereenvolgens wordt een figuur weergegeven als een kind of een pasgeborene, een jonge volwassene en ten slotte een vrouw van middelbare leeftijd, waar de dood staat om het onderwerp buiten het toneel van de onderwereld te leiden. Een goed voorbeeld is Grein's The Three Ages of Man and Death (1510).

4Triumph De La Mort (The Triumph Of Death)

Veel verontrustender dan de dans des doods, was het motief 'triomf van de dood' een ander thema dat veel voorkwam bij middeleeuwse kunstenaars. Net als de dans, was de onderliggende boodschap dat sterfelijkheid onvermijdelijk is, maar anders dan de 'dans' toont het 'triomf'-thema de dood als een instrument van chaos en vernietiging, een brutale dictator wiens handlangers alles overspoelen en alles op zijn pad vernietigen. Het werd vooral geassocieerd met tijden van oorlog en pest. Dit thema dateert uit minstens 1400, want het was al een wijdverspreid idee toen een onbekende kunstenaar een fresco schilderde in het hof van Palazzo Sclafaniin, Palermo in Zuid-Italië. De triomf van de dood (1445) is voorzien van een boog-zwaaiende skelet rijden op een skelet-paard en schiet pijlen op zijn doelen, middeleeuwse dorpelingen van alle geledingen van het leven gaan over hun dagelijkse routines.

Het onbetwiste meesterwerk van dit thema is De triomf van de dood (1562) van Pieter Bruegel de oudere. Op het schilderij wordt een eens zo vredig middeleeuws dorp gereduceerd tot een apocalyptische woestenij door een leger van maaiers en lijken. Het is alsof Bruegel al zijn middeleeuwse scènebeelden in één doek heeft uitgewist. Letterlijk honderden afbeeldingen en symbolen van het dagelijks leven lopen door het schilderij, elk een beetje moraliteitsspel waarvan de these de dood is. Zelfs een koning krijgt geen uitstel. Een lijk vertoont zijn zandloper, die bijna geen tijd meer heeft, en de koning bezwijkt terwijl een ander gepantserd lijk zichzelf helpt bij zijn verzamelde rijkdom. Alles is verloren. Alles is zinloos. De dood triomfeert altijd op het einde.

De triomf van de dood wordt algemeen beschouwd als een van de belangrijkste schilderijen van zijn tijd. EEN Wall Street Journal artikel merkte op dat "De brutaliteit van deze beelden heeft de foto van Bruegel een treurige en voortdurende relevantie gegeven. Het lijkt te anticiperen op beschrijvingen van de Dertigjarige oorlog in de 17e eeuw ... De meeste verontrustende vanuit een 21ste-eeuwperspectief zijn wat rechts op de afbeelding verschijnt als rechthoekige containers waarin mensen naar binnen worden gedwongen en naar hun dood worden gestuurd. De gelijkenis van de apparaten met de nazi-technologie van massale uitroeiing heeft veel kijkers geraakt. "Zolang er oorlog, hongersnood, pestilentie en dood zelf is, blijft het meesterwerk van Bruegel een schilderij dat ons stoort, zelfs als het resoneert.

3The Grateful Dead

Het motief van de "dankbare doden" is zeldzaam in de beeldende kunst, meer in het algemeen geassocieerd met folklore en literatuur. Legenden over de dankbare doden draaien rond twee basisthema's. In de eerste persoon voert iemand een dienst of gunst uit aan iemand die dood is, zoals het verzorgen van onbetaalde schulden of het betalen voor een begrafenisdienst, en wordt op de een of andere manier beloond door zijn geest. In de tweede plaats komt iemand die dringend hulp nodig heeft op een kerkhof en bidt om hulp. De doden stijgen dan op uit hun graven om de levenden te helpen.

De eerste stamt uit het Oude Testament met het apocriefe boek Tobit. Het werd later opgepikt in de literatuur, met name in de middeleeuwse romances. De laatste is te zien in een fresco genaamd De legende van de Grateful Dead, geschilderd in Zwitserland door een onbekende kunstenaar in het begin van de 16e eeuw en gerestaureerd in 1740. Het toont een man die wordt achtervolgd door een groep dieven in een niet-toegewijd kerkhof, waar hij knielt om te bidden. Voordat de moordende dieven hem kunnen bereiken, barsten de graven om hem heen uit met de lijken van de doden die zich haasten om de man te verdedigen met stokken en zeisen, dankbaar voor de gebeden die hen in vrede zullen laten rusten.

De boodschap van de dankbare dode verhalen is heel anders dan de meeste doodgerelateerde thema's van de Europese kunst, misschien omdat de herinneringen aan de pest terugliepen en meer mensen zichzelf toestonden positief te zijn over de toekomst. Ze herinnerden de levenden eraan om aan hun geliefden te denken en ze in hun gebeden te houden en om hen die verdwenen waren te gedenken.

Dood is ook een veel voorkomend motief in de popcultuur. Koop deze ongelooflijke Death of Superman Poster op Amazon.com!

2Skulls In Art

Misschien heeft geen enkel ander pictogram zo'n universele impact op symboliek en kunst gehad dan de menselijke schedel. De symmetrische kenmerken zijn visueel aantrekkelijk voor het oog, zelfs als de duidelijke associatie met de dood fascineert en tegelijkertijd afstoot. Vrijwel elke cultuur heeft er gebruik van gemaakt, meestal als een symbool van sterfte, maar soms als een bevestiging van het leven, zoals Mexico's gebruik van schedels en skeletten tijdens Dia de los Muertos ("Dag van de Doden") festivals.

De schedel wordt vaak verwerkt in stillevens en andere verwante objecten. Soms werd het ergens in een schilderij gebruikt als een teken van de dood of op de rug van een portret geschilderd om hetzelfde doel te dienen. Een schedel kan ook worden gebruikt als een vervanging voor het werkelijke onderwerp in een portret als die persoon dood was. In de Braque Familietriptych (1452) van de Nederlandse schilder Rogier van der Weyden, is een schedel niet alleen afgebeeld als een Memento Mori maar een afbeelding van de patroon, waarvan de prestaties worden gesymboliseerd door de steen en familiewapen die ook wordt getoond.De schedel was een gebruikelijk kenmerk van sieraden, zelfs in de middeleeuwen, want mannen uit de hogere klasse droegen medaillons die waren gegraveerd met gezichten aan de ene kant en schedels aan de andere als een herinnering aan de dood en de verplichting om morele levens te leiden.

Vanwege hun esthetische aantrekkingskracht werden schedels vaak ook gebruikt voor niet-symbolische en puur decoratieve doeleinden. Cezanne's The Three Skulls (1900), een van de verschillende schilderijen die hij van het onderwerp heeft gemaakt, combineert elementen van impressionisme en expressionisme, en creëert complexe interacties van licht en vorm met een technische en emotionele betekenis, maar zonder de nadruk op symbolische betekenis die eerdere westerse afbeeldingen van schedels kenmerkte. In de 18e en het begin van de 19e eeuw was de schedel een symbool geworden van piraten en harken, ne'er-do-wells en boeven. Dit gebruik gaat nog steeds door, zoals te zien is in de mode en sieraden van fietsers, punkrockers en andere anti-autoritaire subculturen.

1Anatomie Zoals Art

In 1697 maakte de Nederlandse anatoom Frederik Ruysch zo indruk op Peter de Grote dat de Russische tsaar de volledige verzameling van zijn werk kocht van het anatomisch museum van Ruysch. Anatomische vertoningen van geconserveerde menselijke en dierlijke lijken en skeletten waren niet nieuw, en ook werden de soort waarschuwende bijschriften vaak niet op plaques geplaatst om de scènes te beschrijven, maar wat Ruysch's werk uniek maakte, was dat hij zijn best deed om de schoonheid van anatomie en dood.

Met de Renaissance in volle gang en de herinnering aan de terugtrekking van de pest bracht de bloei van de moderne wetenschap nieuwe houdingen met zich mee ten aanzien van dood en sterven. De dood kan opnieuw als een cyclus worden gezien, een tegenhanger van het leven die net zo belangrijk en aangrijpend was. Ruysch probeerde die idealen vast te leggen in zijn werk, waarbij hij balsemtechnieken combineerde met sculpturale en schilderkunstige concepten om werken te creëren waarin gemummificeerde kinderen en geconserveerde foetussen en skeletten werden verwerkt met stillevens en artistieke versieringen die waren gemaakt met andere anatomische details, inclusief bomen en struiken. van menselijke slagaders en stenen gevormd uit nierstenen.

Ruysch zette zijn werk voort tot in de 17e eeuw. Helaas, geen van zijn diorama's overleven vandaag, hoewel een paar versierde baby's bewaard in potten nog steeds bestaan. We weten van hen dankzij het werk van graveurs, voornamelijk Cornelius Huyberts, die ze publiceerde in de Thesaurus Anatomicus.