Delen:
10 Fascinerende casestudy's uit de loopbaan van Sigmund Freud
Sigmund Freuds ideeën en theorieën zouden vandaag misschien verouderd kunnen lijken, maar het valt niet te ontkennen dat hij invloed heeft gehad op de ontwikkeling van psychologie en psychoanalyse-technieken. We hebben allemaal de verhalen gehoord over hoe alles teruggaat naar seks met Freud, maar het is de moeite waard om een kijkje te nemen bij enkele van zijn meest fascinerende patiënten.
Uitgelichte afbeelding via Wikimedia10 Mathilde Schleicher
Mathilde Schleicher was een van de eerste patiënten van Freud toen hij in 1886 zijn praktijk als 'zenuwarts' begon. Haar verhaal is nogal hartverscheurend. Schleicher was een muzikant wiens problemen ernstig begonnen toen ze werd achtergelaten door haar verloofde. Ze was altijd gevoelig voor migraine en haar psychische problemen liepen uit de hand, waardoor ze in een diepe, donkere depressie terechtkwam. Ze werd doorverwezen naar Freud voor behandeling en begon aan een reeks hypnotherapie-sessies. Dat was in april 1886. Tegen juni 1889 had ze zich een weg gebaand uit de depressie en was hij zo dankbaar voor al zijn hulp dat ze hem zelfs een geschreven tekstboek voorlegde, bedankte hem voor alles wat hij voor haar had gedaan.
Binnen een maand was haar depressie echter veranderd in manie en slapeloosheid. Ze praatte voortdurend over de roem en het fortuin die ze bij haar muziekcarrière zou vinden, en ze kende ook regelmatige convulsies. Freud verwees haar naar de particuliere medische praktijk en kliniek van Dr. Wilhelm Svetlin, waar niet alleen haar diagnose werd gesteld van wat later bekend zou worden als manische depressie of bipolaire stoornis, maar ook als een nymfomane, omdat ze regelmatig stripte en riep naar Freud . Andere opmerkingen suggereren dat haar problemen nog dieper waren. Ze geloofde blijkbaar dat elk van haar stoelgangen een geboorte was en haar "kinderen" onder haar kussen probeerde te verbergen.
Schleicher bracht de volgende zeven maanden door aan een continue cocktail van sedativa zoals opium, morfine, chloraalhydraat en zelfs cannabis. Geleidelijk aan, en misschien niet verrassend, verdwenen de manische episodes en ze werd vrijgelaten in mei 1890. Ze stierf in september, terwijl Freud haar nu geretourneerde depressie nog steeds behandelde met chloraalhydraat en een nieuw geneesmiddel dat sulfonzuur wordt genoemd. Niemand merkte dat haar urine gevuld was met bloed - een teken van leverschade veroorzaakt door haar medicatie - totdat het te laat was.
9 Kleine Hans
Freud werkte met een vijfjarig jongetje dat hij 'Kleine Hans' noemde en door zijn vader naar Freud werd gebracht. De vader was op zoek naar hulp met Hans's angst voor paarden. Gegeven dat hij vijf was, dat zijn gezin in de buurt van een drukke koetsiersherberg woonde en dat Hans geen geweldige ervaringen met paarden had, is het niet verrassend dat hij bang voor hen was. Ze waren groot en ze waren eng. Paarden die karren trokken, waren vooral doodsbang voor hem, niet in de laatste plaats omdat hij er een had gezien (gedwongen om een wagen vol mensen te trekken) instortte en voor zijn ogen doodging op straat.
Omdat hij Freud is, kun je waarschijnlijk raden dat zijn verklaring voor de angst van de kleine jongen niet alleen te wijten was aan het getuige zijn van de traumatische dood van iemand. Volgens Freud was Hans vooral bang voor paarden met zwarte muilkorven en hij zag dit als een associatie met de snor van zijn vader. Hij hield ook niet van paarden met oogkleppen, wat Freud meende te associëren met de bril van zijn vader.
Uiteindelijk stelde Freud de angst van de kleine jongen voor paarden vast als een verlengstuk van zijn Oedipus-complex. Het paard vertegenwoordigde zijn vader, grotendeels vanwege de vergelijking van snor en bril, en de neiging van mannelijke paarden om zeer goed te worden begiftigd. Kleine Hans, zo zei Freud, zat midden in het ontwikkelen van een intense, seksuele liefde voor zijn moeder en zag zijn vader als een rivaal voor haar liefde en aandacht. Zijn vader was natuurlijk aanzienlijk groter en sterker dan hij, wat leidde tot de ontwikkeling van een angst, niet alleen voor zijn vader, maar in het verlengde van paarden.
Omdat veel van de therapie werd gedaan met Hans's vader die als tussenpersoon optrad, bepaalde Freud dat zijn angst voor paarden niet snel zou verdwijnen, omdat zijn therapie afhankelijk was van de persoon van wie hij bang was. Toen Freud ging zitten om met de jongen te praten, rapporteerde hij dat alles wat er in de counseling-sessie gebeurde alleen zijn theorieën ondersteunde en wat hij al had vastgesteld over het Oedipus-complex.
Maak je geen zorgen over wat er van Little Hans is geworden; Freud volgde hem op toen hij 19 was. Niet alleen was hij volwassen geworden, maar hij kon zich zelfs niets herinneren van wat hij op zijn vijfde had geloofd.
8 Bertha Pappenheim (Anna O)
Jarenlang werd deze patiënt van Dr. Josef Breuer en Freud alleen "Anna O" genoemd om haar echte identiteit te beschermen - Bertha Pappenheim. Pappenheim begon de behandeling met Breuer voor een vreemd soort hysterie die begon toen haar vader ziek werd en erger werd toen hij uiteindelijk aan zijn ziekte stierf. Ze leed aan een breed scala aan symptomen, waaronder stemmingswisselingen, hallucinaties, een nerveuze hoest, destructieve uitbarstingen en gedeeltelijke verlamming. Soms vergat ze ook hoe ze haar moedertaal Duitse taal moest spreken en kon ze alleen in het Engels en het Frans lezen en spreken.
Breuer bracht honderden uren met haar door, waardoor ze de problemen die aan de basis van haar lijden lagen, doorgrondde. Eerst sprak ze alleen in sprookjes, verzon verhalen over wat ze dacht en voelde in wat ze 'schoorsteenvegen' noemde. Geleidelijk aan was hij in staat haar te hypnotiseren om haar terug te brengen naar de momenten die haar het meest stoorden. , haar aanmoedigend om over hen te praten, de basis te vormen voor een therapiemethode die vandaag de dag vrij vertrouwd is.
Hoeveel van haar geestesziekten echt was en hoeveel ervan een manier was om de aandacht van haar therapeut te houden, stond ter discussie.Freud, die een goede vriend was evenals een collega van Breuer (Freud noemde zelfs zijn oudste dochter naar de vrouw van Breuer), veroordeelde hem als een beetje dwaas omdat hij absoluut de seksuele component van haar behandeling miste. Hij betoogde dat een deel van haar probleem duidelijk haar absolute verliefdheid op Breuer was. Freud was zo openhartig over zijn overtuiging dat dit leidde tot het plotselinge, bittere einde van de vriendschap.
Openlijk gebruikte Freud de zaak van Pappenheim als basis voor zijn werk in de psychoanalytische therapie. Tegelijkertijd echter, klaagde hij Breuer tegen zijn studenten aan en gebruikte hij de zaak als een voorbeeld van wat er kan gebeuren als een therapeut negeert wat duidelijk seksuele fantasieën zijn. Freud beweerde dat Pappenheims liefdesverdriet over de dood van haar vader eigenlijk te wijten was aan de incestueuze seksuele fantasieën die ze tegen hem had. Ze bracht deze fantasieën over naar Breuer als de nieuwe gezagsdrager. Volgens Freud had Breuer hem te laat in haar behandeling verteld over een episode waarin hij haar huis was ontvlucht nadat hij zijn patiënt had gevonden in de greep van "hysterische" (en valse) bevalling. Ze was ervan overtuigd geraakt dat ze zwanger was van Breuer's kind. Het geschokte landgoed van Pappenheim ontkende dat alles ooit waar was toen haar echte identiteit na haar dood werd vrijgegeven.
7 Irma's injectie
Freud was niet boven zichzelf te diagnosticeren als het ging om het bewijzen van zijn theorieën, en een van zijn studies over dromen onderzocht de betekenis van een van zijn eigen dromen. Hij noemde het 'Irma's injectie'. In de droom verschijnt een van zijn patiënten, Irma, hem op een feestje. Hij merkt dat ze er nog meer ziek uitziet dan normaal, en hij scheldt haar omdat hij eerder niet naar zijn diagnose heeft geluisterd. Andere artsen verschijnen in de droom, en zij onderzoeken ook een aarzelende Irma en bevestigen de diagnose van Freud. Hij merkt ook op dat hij in de droom wist wat de oorzaak van het probleem was - een injectie, gegeven door een andere arts, waarvan Freud dacht dat het een onverantwoordelijk, gedachteloos ding was om te doen. Hij wijst erop dat de gebruikte naald waarschijnlijk niet eens schoon was.
De droom controleerde alle dozen als het ging om Freuds eigen verlangens en wensvervulling. Hij zei dat het belangrijkste van zijn diepste verlangens was om te kunnen bewijzen dat een ziekte van iemand anders komt. Hij kon andere artsen de schuld geven van het verkeerd behandelen van haar (met behulp van vuile naalden), en hij kon de patiënt de schuld geven van het niet doen, zoals haar dokters hem hadden verteld. Hij zei dat hij heel gelukkig was met zijn bewijs en dat haar aanhoudende lijden niet zijn schuld was. Terwijl hij Freud analyseerde, werd gesuggereerd dat Freuds schuldgevoel ten opzichte van Emma Eckstein direct op Irma's Injectie kon worden toegepast.
6 Ernst Lanzer (Ratman)
Ernst Lanzer was een monumentale zaak voor Freud, waardoor hij kon zien of dezelfde psychoanalytische technieken die hij gebruikte om hysterie te behandelen, ook zouden werken op andere patiënten met andere aandoeningen. In het geval van de Ratman waren het obsessieve gedachten.
Toen Lanzer naar Freud kwam, was hij getroffen door een indrukwekkend groot aantal obsessieve gedachten. Lanzer vreesde dat hij uiteindelijk zou bezwijken voor de gedachten die hij had over het doorsnijden van zijn eigen keel, en hij had een absoluut verlammende angst dat iets vreselijks ging gebeuren met zijn vader of een jonge vrouw die hij liever zag. Hij had ook een grote angst voor ratten nadat hij een verhaal hoorde terwijl hij in het leger was over een bijzonder afschuwelijke marteling die hij doodsbang maakte voor zichzelf, zijn vader of de bovengenoemde dame. De betreffende foltering hield in dat ratten in een emmer werden geplaatst, de emmer ondersteboven werd gedraaid en tegen de billen van de schuldige werd gedrukt, en de ratten via de anus naar binnen mochten eten. Het is duidelijk een verontrustend beeld.
Freuds eerste opmerkingen waren een uitdrukking op het gezicht van de Ratman, wat erop leek te wijzen dat hij behoorlijk enthousiast was over het hele idee van sommige anus-intrede-ratten. Hij werd gediagnosticeerd met een Oedipus-complex dat leidde tot een emotionele disbalans tussen liefde, haat en angst, allemaal gericht, in wisselende hoeveelheden, op zijn vrouw, zijn vader en zijn ratten. Freud bracht ook naar voren wat volgens hem de krachtige symboliek van de anusratten was, die preoccupaties met reinheid inhoudt, een vergelijking tussen geld en uitwerpselen, en de symboliek van ratten als kinderen, gekoppeld aan het geloof in de kindertijd dat baby's geboren worden door de anus. Freud ontdekte ook dat de enige keer dat Lanzer's vader hem ooit had geslagen dezelfde tijd plaatsvond (toen hij ongeveer vijf jaar oud was) dat een gouvernante de jongen haar naakte lichaam liet aanraken, waardoor de associatie tussen de twee dingen werd versterkt.
De zaak van Lanzer is ook uniek omdat het het enige geval is waarin we Freud's aantekeningen bij de zaak hebben naast zijn officiële rapport, waaruit blijkt dat er bepaalde dingen zijn die definitief buiten de definitieve versies zijn gelaten, zoals het gebrek aan neutraliteit van Freud als het op dingen aankwam zoals het versturen van ansichtkaarten van zijn patiënten wanneer hij op vakantie was.
5 Ida Bauer (Dora)
De problemen van Ida Bauer begonnen lang voordat haar vader haar naar Freud bracht in de hoop haar van haar hysterie te genezen. Ze begonnen serieus toen de obsessie van haar moeder voor reinheid (nadat ze had vernomen dat haar echtgenoot een geslachtsziekte had gekregen) leidde tot de complete inzinking van Ida op slechts zeven jaar oud, die werd behandeld door hydrotherapie en elektrische schok.
Jaren later werd Ida voorgesteld door een familievriend - de vader van de kinderen die ze placht te babysitten en de echtgenoot van Ida's eigen vaders minnares. Ida weigerde en haar weigering veroorzaakte een hysterische, neerwaartse spiraal in een depressie die zelfs dreigde om zichzelf te doden. Freud, die haar vader had behandeld voor zijn geslachtsziekte, werd ook gevraagd om Ida te helpen.
Freud diagnosticeerde Ida (of Dora, zoals zijn gepubliceerde werk haar noemde) als lijdend niet vanwege de ongewenste vooruitgang van een eenmaal vertrouwde gezinsvriend, maar van een onderdrukte lesbische aantrekking tot haar, de echtgenote van de suitor. Haar aantrekkingskracht op de vrouw werd verder bemoeilijkt door het feit dat ze al Ida's vaders minnares was, waardoor de relatie tussen Ida en haar vader een gespannen, competitieve relatie was. Freud interpreteerde een droom voor Ida: het huis van haar familie brandt, en terwijl Ida's vader ze gewoon het huis uit wil, wil haar moeder op zoek naar een juwelenkistje. De zaak, zegt Freud, symboliseerde Ida's geslachtsdelen, die haar vader niet had beschermd.
Ida sneed haar behandeling met Freud kort. Ze bleef de rest van haar leven worstelen met geestesziekten, die eindigde in 1945. Na een leven van verzet tegen het veranderen in haar vader, werd ze effectief haar moeder en verwierf ze een fanatieke toewijding aan reinheid. Ironisch genoeg bleef ze ook contact houden met het gezin dat het allemaal begon, met name de minnares van haar vader, die haar favoriete brugpartner werd.
4 Fanny Moser
In één oogopslag had Fanny Moser alles wat hij maar kon wensen. Ze was in een liefdevol huwelijk, had twee kinderen, was erfgename van een oud, aristocratisch gezin en was getrouwd in een familie die bekend stond om hun voortreffelijke Zwitserse horloges. Slechts een paar dagen na de geboorte van haar tweede dochter stierf haar man aan een hartaanval en zijn zoon uit een vorig huwelijk begon geruchten te verspreiden dat Fanny hem had gedood. Na een lange, schandalige rechtszaak om haar naam van de beschuldigingen te wissen, verkocht ze het wachtbedrijf Moser, gaf ze een enorme hoeveelheid geld aan de bouw en ondersteuning van verschillende ziekenhuizen en werd ze steeds bekender voor haar nerveuze toestand. Ze ging van dokter naar dokter en probeerde alle nieuwe geneeswijzen, maar niets werkte.
Ze overlegde eerst met Josef Breuer en Freud werd ook ingeschakeld toen ze naar een sanatorium in Wenen werd verhuisd. Lijdend aan ernstige depressie en nerveuze tics, werd ze gehypnotiseerd door Freud en aangemoedigd om elk trauma dat haar had veroorzaakt te herdrukken, met als einddoel het uit haar geheugen te wissen. Trauma's varieerden van de dood van haar man tot een enge pad die ze eens zag. Hoewel haar toestand leek te verbeteren, zou het niet lang duren. Nog geen jaar later was ze terug in een kliniek. Ook al beweerde ze een sterke afkeer voor Freud (hem en Breuer de schuld geven voor de slechte relatie tussen haarzelf en haar dochters, die voor een deel voortvloeide uit haar verontwaardiging dat een van hen een wetenschapper wilde worden), keerde ze steeds weer terug als een patiënt.
Ze bleef terugvallen ondanks herhaalde behandeling. Vervreemd van haar gehate jongere dochter en weigering van hulp van haar oudere dochter (die een volleerd zoöloog werd), wendde ze zich in plaats daarvan tot een geliefde die miljoenen van haar zou afpersen. Ze stierf in 1925. Freud schreef haar dochter en verontschuldigde zich voor zijn falen in het diagnosticeren van de juiste aard van hun relatie en hun vervreemding.
3 Hilda Doolittle (H.D.)
Hilda Doolittle was een schrijver en een dichter, en via een reeks brieven die ze schreef terwijl ze onder de hoede van Freud en een vervolgboek waren, hebben we de meest complete documentatie van zijn eigenlijke methoden van analyse en therapie.
Doolittle beviel in 1915 van een doodgeboren kind. Hierna beviel ze in 1918 van een dochter. Herstellend van de geboorte en een langdurige ziekte reisden zij en haar metgezel, Winifred Ellerman (Bryher), naar Griekenland om zich te herstellen. Onderweg had ze een korte romance met een van de mannen op hun schip. (Haar man, die niet de vader van haar kind was, was al lang weg.) Doolittle was opgenomen in elk deel van het huwelijk tussen Bryher en Robert McAlmon. Toen McAlmon niet in staat was om de twee vrouwen te verdragen, vertrok hij en werd vervangen door Kenneth Macpherson. Bryher en Macpherson trouwden, adopteerden Doolittle's dochter en namen Doolittle op in hun trio-partnerschap. Freud moet het leuk hebben gevonden om dit verhaal te horen.
Misschien vreemd genoeg, was een van de dingen die in Freud's casestudies over 'H.D.' niet opduiken, de kwestie van seksualiteit. Ongeacht haar nogal verwarde privéleven, ging Doolittle naar hem toe omdat ze leed aan een writer's block. Zijn therapie werkte; ze zou doorgaan met schrijven Eerbetoon aan Freud, een hele memoires die hun sessies en hun persoonlijke connectie documenteert. Haar schrijven na haar therapiesessies zou veel van Freuds theorieën onderzoeken, van de ouder-kindrelatie tot genderidentiteit, in een literair formaat.
De brieven van Doolittle vertellen ook over de anderen die deelnamen aan hun analyse- en therapiesessies - de honden van Freud. Een van beide of beide honden, beschreven als chows die op kleine beren leken, waren altijd aanwezig en stonden erom bekend behoorlijk afleiding te veroorzaken. Doolittle vertelt over hen vechten en een geval waarbij twee puppy's werden geïntroduceerd in de chaotische mix, zonder twijfel een vreemde setting voor een therapiesessie.
2 Daniel Paul Schreber
Freud analyseerde de zaak van de Duitse rechter Daniel Paul Screber met niets meer te doen dan de eigen memoires van Schreber. Aanvankelijk aangetrokken door zinsneden als 'zielemoord', vond Freud in Schreber een fascinerend verhaal over psychose.
Het verhaal begon in de kindertijd. De vader van Schreber was een arts die leerde dat kinderen niet mochten huilen (en moeten worden geslagen tot ze stopten), baden in koud water kregen om ze sterker te maken en gedwongen werden om een orthopedisch apparaat te dragen tussen de leeftijd van twee en acht om ervoor te zorgen dat ze de hele tijd rechtop stonden.Een kinderdag moest rigide worden gepland en als het kind de overgang van de ene naar de andere activiteit miste, kregen ze honger. Als straffen en mishandelingen moeten worden toegediend, moet het kind worden gedwongen naar de punisher te gaan, zodat ze geen wrok koesteren.
Zijn vader stierf toen Schreber 19 was en op 35-jarige leeftijd pleegde zijn oudere broer zelfmoord. Schreber zelf leed aan een zenuwinzinking nadat hij verslagen was in een run voor politiek ambt. Toegewijd aan een ziekenhuis, werd hij gediagnosticeerd als zeer gevoelig voor prikkels (vooral geluiden), zeer emotioneel, hypochonder en leed aan spraakgebreken. Hij werd na zes maanden vrijgelaten.
Hij genoot van acht jaar van relatieve normaliteit, maar hij herviel, en deze keer duurde zijn opname nog acht jaar. Het was in die acht jaar dat hij het boek schreef waar Freud zo door gefascineerd was. Dit was ook de periode waarin hij geloofde dat zijn lichaam in het lichaam van een vrouw werd veranderd (met hulp van kleine mannen die in zijn voeten leefden en de pompen bestierden die zijn oude orgels evacueerden en het nieuwe inbrachten) en dat zijn ultieme doel in het leven was om zwanger te worden van Gods kind.
Freud concludeerde dat Schreber's waanvoorstellingen zich eerst concentreerden op de man die hem behandelde, professor Flechsig en later, God. Het idee dat hij een vrouw moest worden om zijn doel in het leven te bereiken - de moeder van een nieuw ras van mannen geworden - gaf aan dat Schreber zijn vader (terecht) nog steeds vreesde, en latente vrees voor castratie uitgevoerd door zijn vader gemanifesteerd zichzelf in het geloof dat hij een vrouw aan het worden was. Toen God de centrale figuur voor zijn waanidee werd, werd Flechsig een gehate figuur in plaats van een redder, wat Freud suggereerde dat Schreber ook te maken had met een intense, seksuele aantrekking tot Flechsig. Toen dat niet werd vervuld, veranderde de rol van Flechsig in de rol van God, waarbij Schreber de onderdanige, vrouwelijke rol vervulde die het misbruik van zijn vader hem had geduwd.
1 Sergei Pankejeff (Wolf Man)
Sergei Pankejeff werd geboren in 1886 en zou het grootste deel van zijn leven achtervolgd worden door de dood, depressie en zelfmoord. Depressie was chronisch in zijn familie. In 1906 pleegde zijn zuster zelfmoord, gevolgd door zijn vader in 1907. Zelfs zijn vrouw zou later zelfmoord plegen in 1938. Toen hij depressief begon te worden, zocht hij hulp.
Freud zag hem als een patiënt tussen 1910 en 14, waarbij hij zich concentreerde op een droom waarvan hij zich herinnerde dat hij die als jong kind had. Het betrof het slapen in zijn bed en wakker worden om uit een open raam te kijken. Buiten stond een walnootboom en in de boom zaten zes of zeven gigantische witte wolven, die hem gadesloegen. Hoewel hij oorspronkelijk was gediagnosticeerd met wat Dr. Emil Kraeplin 'manisch-depressieve waanzin' noemde, was Freud het niet eens met en stelde hij de diagnose 'obsessionele neurose' die voortkwam uit perioden van angst die op jonge leeftijd begonnen en gekleurd waren met de religieuze opvoeding die zijn moeder hem opgelegd.
Freud geloofde dat de wolvendroom de sleutel was om te ontgrendelen wat er gaande was in de psyche van Pankejeff. Dieren, zei Freud, waren vaak een vervanging voor een vaderfiguur in dromen. Het idee van de opening van het raam en de roofzuchtige wolven die aan het wachten waren, was duidelijk een teken van een seksuele fantasie die Pankejeff onderdrukte, waarin zijn vader het roofdier was en hij de prooi was. Een deel daarvan, zei hij, kwam uit een onderdrukte herinnering die was opgedoken. Vermoedelijk was Pankejeff slechts 18 maanden oud toen hij getuige was van wat hij dacht dat een gewelddadige daad was tussen zijn moeder en vader, een die hij had begrepen was op de een of andere manier plezierig.
Freud keek ook naar de relatie tussen Pankejeff en zijn vrome vrouwelijke rolmodellen - zijn moeder en zijn geliefde Nanya, de verpleegster die voor hem zorgde toen hij nog jong was. Hoewel hij probeerde goed te zijn en te doen wat ze hem vertelden, werd zijn onvermoeibare basis onvermijdelijk de zijne en werden vrijgelaten in gewelddadige uitbarstingen. Zijn zuster stond niet alleen voor incest, maar voor onopgeloste problemen, omdat ze haar eigen leven nam voordat ze konden worden doorzocht. Voor Freud was de Wolf-man de perfecte weergave van de schade die onopgeloste seksuele problemen bij zuigelingen kunnen veroorzaken.
Pankejeff vroeg uiteindelijk om hulp elders en werd verzekeringsadvocaat.
Na een aantal klusjes gedaan te hebben van schuur-schilder tot grafdelver, houdt Debra van schrijven over de dingen die geen geschiedenisles zal leren. Ze brengt veel van haar tijd door, afgeleid door haar twee veedrijvershonden.