Delen:
10 historische redenen Het Midden-Oosten is zo in de war
Op dit moment is de uitdrukking "Midden-Oosten" vrijwel synoniem aan "gigantische clusterf-k." Maar hoe werd het zo monumentaal slecht? Hoe werd een regio die ooit beroemd was vanwege zijn tolerantie, wijsheid en leren, beroemd in bloedvergieten, chaos en chaos? Om dat te achterhalen, moeten we ons verdiepen in de geschiedenis van de regio.
10 De soennitische / sjiitische split
In 632 na Christus moeten de dingen er rooskleurig uitzien voor de islam. De verstoten sekte was door Mekka geslagen en verenigde het hele Arabische schiereiland. De stam van Mohammed was sterk, zij hadden God aan hun zijde en er waren nieuwe landen om te overwinnen.
Toen stierf Mohammed zonder een erfgenaam te noemen, en alles ging naar de hel.
Tussen al zijn verovering en religie-stichtingen had Mohammed geen tijd gevonden om een zoon te verwekken. Dit betekende dat niemand wist wie het overnam toen hij stierf. Veel van zijn volgelingen dachten dat zijn schoonvader, Abu Bakr, de eerste kalief zou moeten zijn. Een kleiner, apart groepje dacht dat zijn neef Ali ibn Abi Talib de eerste imam zou moeten zijn. Van dat kleine onenigheid ontstond de sectaire verdeeldheid die de regio sindsdien achtervolgde - de kloof tussen Soennieten (team Abu) en Shia (team Ali).
9 eeuwen onenigheid
Ondanks hun verschillen wreven de twee teams aanvankelijk goed. Na drie door Sunni gekozen kaliefen stemde Team Abu er zelfs mee in om van Shia Ali hun vierde kalief te maken. Iedereen was blij.
Toen stierf Ali en zijn zoon nam het over. Toen hij besloot dat een Shia-kalief genoeg was, gaven de soennieten hem af. Die gebeurtenis zette de koers voor de volgende 1.400 jaar geschiedenis.
De sjiieten creëerden hun eigen hiërarchie en erkenden imams die afstamden van Ali in plaats van kaliefen. Soms konden deze twee systemen met elkaar opschieten, maar toen ze dat niet deden, leed de Shia. Tijdens de 16de eeuw, voerde de massa van de Ottomanen 40.000 Shia uit. Later zouden de Indiase Mughal-keizers de sjiitische geleerden levend verbranden. Later nog zouden de Britse kolonialisten soennitische milities inhuren om sjiitische rebellen in Irak te jagen.
Natuurlijk leidde dit tot sudderende wrok. Zoals de geschiedenis aantoont, hebben dergelijke wrok de neiging om uiteindelijk over te koken.
8 Saoedi-Arabië deal met de duivel
Terwijl deze problemen telden, werd een 18e-eeuwse islamitische reformist genaamd Ibn Abd al-Wahhab boos.
In die tijd had de soennitische islam een grote lijst met dingen die je niet kon doen (zoals het aanbidden van beelden) die de sji'i niettemin deden. Wahhab dacht dat de beperkingen nog strenger zouden zijn en dat degenen die ze hadden gebroken afvalligen waren. Dat betekende dat de Koran hun moord bestrafte.
Het Wahhabisme betrapt op grote tijd in de soennitische wereld, zozeer zelfs dat het Huis van Saoed besloot een alliantie aan te gaan met zijn predikers. In ruil voor hun goedkeuring van de nieuwe staat Saud, zou het Huis van Saud de Wahhabisten promoten en hen met geld overladen.
Het pact werkte; het huis van Saud werd heerser over het machtige Saoedi-Arabië. Maar het liet hen ook achter in een gevaarlijke, ultraconservatieve ideologie. Het zou niet lang duren voordat hun bondgenootschap terugkwam om hen te achtervolgen.
7 regels op kaarten
Eeuwenlang was het Soennitische Ottomaanse rijk het beest van het Midden-Oosten. Een supermacht die zichzelf vormde als een voortzetting van het kalifaat, het was de lijm die het Midden-Oosten bij elkaar hield.
Toen sloeg de Eerste Wereldoorlog.
Als de Grote Oorlog slecht was voor Europa, was het een ramp voor de Ottomanen. Hun rijk verdween van de ene dag op de andere. De geallieerde machten verdeelden het in nieuwe naties door een reeks lijnen op een kaart te tekenen. Uit het stof van de Turkse heerschappij kwamen Syrië, Irak en andere moderne naties voort.
Het probleem was dat deze landen uit volkeren bestonden met niet veel overeenkomsten. Shia's en soennieten werden samengegooid en verteld om aardig te spelen. Koerden, christenen, yazidi's en anderen waren dun verspreid tussen staten. In wezen is er net een hele hoop mini-Joegoslavië gecreëerd. En net als Joegoslavië werkte het alleen zolang er welvaart was en geen etnische spanningen opkwam.
6 Iran krijgt de CIA-behandeling
Omdat dit allemaal aan de gang was, bleef er nog een laatste speler in de coulissen zitten. In 1941 werd de pro-Hitler sjah van Iran afgezet door geallieerde troepen. Dit leidde tot een korte flirt met democratie die vertakkingen zou hebben voor de etnische spanningen die we net noemden.
Hoewel de geallieerden graag zagen dat de Iraniërs de democratie uitprobeerden, hielden ze niet van wie ze democratisch verkozen. Mohammad Mosaddegh was een seculiere, pro-democratische anti-islamist die toevallig een marxist was. Als zodanig nationaliseerde hij de Brits-verbonden Anglo-Persian Oil Company. De Britten renden naar de Amerikanen, die een staatsgreep organiseerden om Mosaddegh te verwijderen en hem te vervangen door de zoon van de sjah.
De nieuwe sjah was net zo corrupt en dictatoriaal als zijn vader. Zich realiserend dat de democratie hen juist meer onderdrukking had gebracht, begonnen de Iraanse massa's te zoeken naar alternatieve methoden van revolutie. Ze vonden ze in de gemarginaliseerde Shia-predikers van de provincie.
5 Interne problemen van Saudi-Arabië
Terug in Saoedi-Arabië maakte het huis van Saud zich zorgen over.
In de jaren zeventig was het wahhabisme zeer extreem geworden. De anti-sjiitische, pro-jihad ideologie trok haatpredikers aan die gal over het Midden-Oosten goten, waardoor de soennitische sjiitische spanningen staken. Uit deze leringen zou uiteindelijk Al-Qaeda tevoorschijn komen.
Helaas was de interne politiek van Saoedi-Arabië zo gespannen geworden dat het onmogelijk was de stekker uit het Wahhabisme te trekken. De geestelijken hadden een revolutie op gang gebracht.Dus de koninklijke familie bleef stilletjes dit gif financieren en exporteerde het wahhabisme naar een steeds groter publiek.
Zoals de Chinese watermarteling, begon deze constante infuus met haat langzaam effect te krijgen. De Saudi's gaven letterlijk miljarden dollars uit aan het pushen van een ultra-extreme versie van de islam op soennieten in Libanon, Jordanië, Syrië en Bahrein - en mensen luisterden. Plotseling begonnen Soennieten en Shia elkaar met een heel wantrouwen aan te kijken.
4 Iran krijgt zijn revolutie
7 januari 1978 markeerde het moment dat al deze kleine stroompjes in één grote, brullende rivier begonnen samen te komen. Het was het begin van de Iraanse revolutie, een revolutie waarbij de sjah zou vluchten, de ayatollah Khomeini zijn plaats zou innemen en de oprichting van een harde Shia theocratie. Het was ook het moment waarop Soenniet Saoedi-Arabië in paniek ging.
De revolutie daagde het bestaan van de Saoedische staat uit. De ayatollah betoogde expliciet dat erfelijk koningschap tegen de islam was. Hij verklaarde ook postrevolutionair Iran om alle moslims te vertegenwoordigen, iets wat Saoedi-Arabië al over zichzelf beweerde. Die oude zevende-eeuwse problemen over de legitimiteit van Soennie / Shia kwamen weer opduiken.
In de daaropvolgende decennia begonnen beide landen opzettelijk met het spelen van deze kwesties om hun eigen regel te legitimeren. Saoedi-Arabië voedde de Wahhabisten nog meer geld om het kwaad van de sjiitische islam te prediken. Iran probeerde een sjiitische opstand tegen de heersende Sunni-kliek van Saoedi-Arabië aan te moedigen. Elke storing bracht de temperatuur steeds dichter bij het kookpunt.
3 De ramp met Irak
Tijdens de Iraans-Saoedische rivaliteit was er één wilde kaart die iedereen in bedwang hield: beide partijen beschouwden Saddam Hoessein als een existentiële bedreiging. De wilde humeur en overduidelijke krankzinnigheid van de Iraakse dictator deden iedereen schrikken en hielpen de regio integendeel tegenwicht te bieden. Als twee jagers gekooid met een hondsdolle hond, wilde geen van beide partijen de eerste zet doen en het risico lopen te worden gebeten.
Toen rolde 2003 rond en de VS schoten op de hond.
De dood van Saddam verwijderde de laatste controle op de machtsspelletjes van Iran en Saoedi-Arabië. Erger nog, het moedigde de twee regionale grootmachten aan om te proberen het machtsvacuüm in Irak te vullen. Saoedi-Arabië koos de zijde van Saddam's afgezette soennitische bondgenoten en wapende hen tegen de nieuwe Shia-regering. Ondertussen steunde Iran de nieuwe sjiitische heersers van Irak terwijl ze bloedige razzia uitvoerden tegen de soennieten die hen al zo lang hadden geregeerd.
Een groep die baat had bij deze chaos waren de soennitische jihadisten Al-Qaida in Irak. Ze zouden uiteindelijk beroemd worden onder een andere naam - ISIS.
2 Krachtgames
Omdat Saddam en Irak niet in vlammen opgaan, breiden Iran en Saoedi-Arabië hun machtsspelletjes uit in de regio. In Libanon, Bahrein en Jemen steunden beiden hun sjiitische of soennitische bondgenoten tegenover de andere. Propaganda werd gepompt in conflictvrije landen via moskeeën en verkooppunten zoals PressTV. Plotseling was de oude kloof tussen Soenniet en Shia opnieuw de voorhoede van het leven in het Midden-Oosten.
Toen er nieuwe sektarische conflicten uitbraken in de regio, werd het steeds moeilijker voor soennieten en sjiieten elders om geen partij te kiezen. Op dezelfde manier dat de Ierse problemen de protestantse en katholieke rivaliteiten in het Verenigd Koninkrijk aanwakkerden, maakten deze conflicten het oude schisma groter en maakten het een kwestie van leven en dood.
Toen ontplofte de Arabische Lente. Toen de dictators omvielen, oorlog uitbrak en oude zekerheden vielen, begonnen Iran en Saoedi-Arabië te vechten voor controle over de opkomende nieuwe orde. Hun strijd zou uiteindelijk tot een hoogtepunt komen in Syrië.
1 Syrië gaat naar de hel
Tegen 2011 waren de oude sektarische rivaliteit tot kookpunt gebracht. Door slag geharde jihadisten bereiden zich voor op een apocalyptische oorlog. Twee regionale superkrachten waren bereid alles in een dodelijk spel met kip te vernietigen.
Toen implodeerde Syrië.
Het was alsof alles hiertoe had geleid. Saoedi-Arabië zag een kans om Assad, de Iran-vriendelijke sjiitische dictator, te verwijderen. Iran was van mening dat het Saoedi-Arabië niet in staat zou stellen om een soennitische klantstaat op zijn drempel te vestigen. Toen Assad zijn eigen mensen vergastte en het Westen niets deed, zagen veel Soennieten het als een bevestiging dat de VS en Europa zich aan Shia Iran wijdden. Geprimeerd door decennia van apocalyptische Wahhabistische prediking, gingen ze om te vechten, samen te komen en groepen als ISIS te versterken.
Het resultaat is een regio die nu meer verdeeld is dan het al eeuwen is - een puinhoop van factieve allianties, gevaarlijke machtsspelletjes en twee grote beesten die achteloos een oud schisma gebruiken om hun agenda's een boost te geven. Totdat het stof verdwijnt en uiteindelijk een winnaar wordt uitgeroepen, is het waarschijnlijk dat het Midden-Oosten compleet in de problemen zal blijven.
Morris is een freelance schrijver en een nieuw-gekwalificeerde leraar, nog steeds naïef in de hoop een verschil te maken in het leven van zijn studenten. U kunt uw nuttige en minder dan nuttige opmerkingen naar zijn e-mail sturen of een aantal andere websites bezoeken die hem op onverklaarbare wijze inhuren.