Delen:
10 apocalypses die we hebben overleefd
Het lijkt erop dat we sommige dagen geobsedeerd zijn door het einde van de wereld. Zombies, massieve meteoren of nucleaire vernietiging - we lopen het hele spectrum van onze fictie en onze angsten. Maar wat als we het einde van de wereld al hebben meegemaakt? Wat als we al niet één, niet twee maar tien verschillende doemscenario's hebben overleefd? Mensen zijn niets als niet veerkrachtig en vasthoudend.
10 De stofbak
Blijvende acht jaar was de Dust Bowl een ernstige droogte in de jaren 1930, de ruwste tijd van de Grote Depressie. Het beïnvloedde delen van Texas, Colorado, Nebraska en Oklahoma, duizenden uit hun staten drijvend om elders een beter leven te zoeken.
De combinatie van overlandbouw, afhankelijkheid van een klein aantal gewassen en gebrek aan regenval leidde tot bodemuitputting, die normaal vruchtbare bovengrond in fijn stof veranderde. De stormen die werden opgestookt door de heersende west-tot-oostenwinden van de Great Plains veroorzaakten stofwolken om hele steden in verstikkende gruis te begraven.
Maar om te voorkomen dat je denkt dat het beperkt was tot het Midwesten, op 14 april 1935 waren de stofstormen zo groot dat ze de zon uitwierpen in verschillende staten (evenals Washington, DC) en schepen in de Atlantische Oceaan meldden dat er stof op viel hun dekken. Ironisch genoeg getuigde een lid van het kabinet van Franklin Roosevelt voor het Congres over de noodzaak van bodembescherming toen de storm toesloeg. Hij wees naar verluidt naar het raam en zei: "Dit, heren, is waar ik het over heb gehad."
Een combinatie van grondbehoudswetten en -programma's en regen die uiteindelijk terugkeerde naar de vlaktes in 1939 bracht een einde aan wat voor velen het einde van de dag leek.
9 De Mongoolse veroveringen
De Mongoolse hordes, meedogenloos en emotieloos, daalden neer op de samenlevingen van Azië en Europa als een natuurkracht. Tijdens de 13de eeuw smeedde Genghis Khan de vele stammen en clans van de Centraal-Aziatische steppen in een effectieve en verwoestende oorlogsmachine, die China, het Midden-Oosten, Rusland en delen van Europa veroverde.
Dat de Mongolen velen hebben gedood, is niet aan twijfel onderhevig, maar het exacte aantal kan moeilijk vast te pinnen zijn. Sommige regio's zoals China hadden uitstekende censuscijfers, maar andere plaatsen niet (of hun records overleefden het niet). Hoewel we misschien niet precies weten hoeveel mensen omkwamen terwijl de hordes door Eurazië trokken, weten we dat er een plotselinge daling was van de hoeveelheid koolstofdioxide in de atmosfeer - een drop-off die niet kan worden verklaard, behalve door de doden van miljoenen levende, ademende dieren.
De Mongolen verloren echter uiteindelijk momentum en gefragmenteerd. Hun enorme rijk brak uiteindelijk uiteen en loste op, slechts 100 jaar nadat ze begonnen waren.
8 De zwarte pest
De meeste mensen zijn zich bewust van de enorme, verwoestende pest die bekend staat als de Zwarte Dood, die in de 14e eeuw door Europa vloog. Naar verluidt heeft het ongeveer 50 procent van de Europese bevolking gedood.
Maar wat veel mensen niet weten, is dat de Zwarte Dood niet alleen Europa, maar ook Afrika, het Midden-Oosten en Azië heeft getroffen. De pest, voornamelijk veroorzaakt door de microbe yersenia pestis, was fenomenaal virulent.
Het veroorzaakte niet alleen de pest zelf, maar ook de wijdverspreide paniek en de opkomst van gek bijgeloof, zoals dat de ziekte werd veroorzaakt door Gods ongenoegen. De ziekte trof de rijken, armen, zwakken, machtigen, vrome en ketterse gelijken en leidde tot massale sociale omwentelingen.
De pest keerde daarna periodiek terug, maar miste de impact van de 14e-eeuwse uitbarsting. Toch bevindt het zich nog altijd in ons collectieve geheugen, zij het in de vorm van een poëtische misvatting: "Ring Around the Rosie", waarvan de meeste mensen geloven dat ze de fasen beschrijven (en proberen te voorkomen) de Zwarte Dood. Integendeel, dit beroemde kinderliedje lijkt geen verband te houden met de pest, en zelfs helemaal geen sinistere oorsprong.
7 Aardappel-hongersnood
In het midden van de 19e eeuw leidde de afhankelijkheid van veel werkende armen voor een enkele oogst (aardappelen) tot miljoenen doden. De meeste mensen associëren deze ramp met Ierland, en ze hebben gedeeltelijk gelijk. Ierland had inderdaad de meest zichtbare manifestatie van de 'bacterievuur'.
Maar het was beslist niet het enige land dat leed. De bacterievuur trof eigenlijk het grootste deel van Noord- en Midden-Europa, inclusief Schotland, waar het bekend stond als de 'Highland Blight' of 'Highland Famine'. De bacterievuur trof ook België en was verwoestend voor de Duitse economieën, wat leidde tot een bijna totale instorting van de samenleving als hongerende werknemers stierven in de straten van Europa.
De tragedie werd nog verergerd door het feit dat in veel regio's, zoals in Ierland, meer dan voldoende voedsel werd geproduceerd, maar overheden en kooplieden de winst behaalden door granen en voedsel overzee te verkopen.
6 De Dertigjarige Oorlog
Ongetwijfeld de beroemdste van de 'religieuze' oorlogen van Europa, de Dertigjarige Oorlog was een reeks conflicten waarbij de ene natie tegen de andere werd geprotesteerd in een poging om verschillende zaken op te lossen, waaronder het primaat van het katholicisme of het protestantisme. Bijna elk land in Europa nam deel aan de oorlogen, maar de meest verwoestende veldslagen vonden plaats in het Heilige Romeinse Rijk van Centraal-Europa.
De aard van de oorlog, die politieke hebzucht en religieuze obsessie combineerde, betekende dat geen enkele partij bereid was om de ander genadig te zijn. Het resultaat verwoestte Germaanse steden en staten, waardoor veel gemeenten als spooksteden en oogsten van stapelgranen met maximaal 75 procent zijn afgenomen.
5 Wereldoorlog II
De laatste grote wereldbrand is onuitwisbaar in de geschiedenis geëtst.In alle uithoeken van de wereld, met de mogelijke uitzondering van Antarctica, werd gevecht tussen de geallieerden en de asmogendheden gezien. Het resultaat was een uiterst verwoest Europa en Azië.
Tijdens de oorlog stierven 80 miljoen mensen in de strijd, door pogroms (inclusief de Holocaust) en door de hongerdood. Tegen het einde van de oorlog waren honger en ontbering alledaags, omdat mensen probeerden een leven te leiden temidden van de verwoeste ruïnes van ooit grote steden. Geen stromend water, geen elektriciteit, geen voedsel en nauwelijks een regering in Europa, China en Japan liet onschuldige burgers achter op de rand van het mes van chaos of dood.
Om te illustreren hoe verwoest de wereldeconomie en -maatschappij waren, produceerden de Verenigde Staten een van de twee producten die gemaakt waren van 1945 tot 1946. De vernietiging was zo compleet dat het normaal isolationistische Amerikaanse Congres gemotiveerd was om een ambitieus paar uitgavenprojecten te beginnen om de wereldeconomie een vliegende start te geven en een terugkeer naar de Grote Depressie te voorkomen. Het Marshall-plan en een soortgelijk plan gelanceerd in Japan en China besteedden tientallen miljarden dollars aan wederopbouwhulp.
4 Pokken op het westelijk halfrond
Contact met Europeanen, zelfs als het volledig vreedzaam was geweest, zou niet goedaardig zijn geweest voor mensen die in Amerika of de eilanden in de Stille Oceaan wonen. Onbekend voor de Europeanen, een bijna onzichtbare lifter was meegereisd tijdens hun ontdekkingsreizen van 15e en 16e eeuw: pokken.
Naast andere ziektes die Europeanen door de eeuwen heen verzetten, verwoestte de pokken de inheemse bevolking in Noord-Amerika, het Caribisch gebied, Zuid-Amerika en Oceanië. Door de eeuwen heen, conservatieve schattingen van het dodental van de ziekte zet het aantal op 60-70 procent van de inheemse bevolking. De inboorlingen waren onmachtig om de ziekte te stoppen en toevlucht te zoeken tegen de hoge koorts en vreselijke pijn, baden tot hun goden of pleegden zelfmoord om hun lijden te verzachten.
3 De val van West-Rome
Vaak beklaagd in de middeleeuwse literatuur en beklaagd in de geschriften van de Verlichting, moet de samentrekking en uiteindelijke ineenstorting van de westelijke helft van het Romeinse Rijk in de vijfde eeuw na Christus als het einde van alles hebben geleken. Het duurde bijna 1000 jaar en Rome had een diepgaande invloed op de mediterrane en Europese culturen.
Veel opvolgerstaten probeerden het patroon van Rome met wisselend succes na te bootsen. In tegenstelling tot sommige van de andere apocalyps op deze lijst, was de ineenstorting van West-Rome echter een uitgesponnen zaak vol met invasies, instorting van de regering en honger.
Roman Britain, bijvoorbeeld, werd aan zijn lot overgelaten toen de legioenen zich terugtrokken en de Germaanse Juten, Angelen en Saksen binnenvielen, waardoor Groot-Brittannië door verovering werd hervormd. Evenzo vulden Germaanse stammen de leegte in Iberia, Gallië en zelfs het Italiaanse schiereiland. Goths, Visigothen en de beruchte Vandalen - hun namen en reputaties voor wreedheid blijven tot op de dag van vandaag bestaan.
Deze stammen voerden oorlog met de mensen die bleven, met elkaar, en met het Oost-Romeinse rijk dat zocht (en faalde) om het verloren Westerse rijk te heroveren. Het duurde tot de achtste eeuw voordat de zaken (in) in West-Europa begonnen af te brokkelen.
2 De val van de Qing-dynastie
China is - en is altijd geweest - de meest bevolkte plaats op aarde. Zijn regeringen zijn verantwoordelijk voor het leeuwendeel van de aardse bevolking. Het is dus geen verrassing dat wanneer een van hun regeringen instort, dit verwoestend is voor de wereldbevolking.
Geen instorting - en daarmee gepaard gaande hongersnood - was meer uitgesproken dan het einde van de Qing-dynastie. Tegen het midden van de 19e eeuw was het fortuin van de Qing-dynastie dramatisch afgenomen. De inflatie had zelfs basale voedingsmiddelen buiten het bereik van gewone mensen gebracht, hebzuchtige bureaucraten en de rijken hadden mensen van hun land verdreven, en er was een massale toestroom van de verslavende drugsopium.
Tegen het midden van de 18e eeuw waren de Chinezen bijna 500 miljoen mensen op de vlucht geslagen. Dus toen de economie instortte in 1876, hongeren miljoenen mensen elk jaar om. Voeg daar nog de verwoesting van de Eerste en Tweede Opiumoorlogen aan toe en de uiteindelijke ineenstorting van de Qing-dynastie was allesbehalve zeker. De chaos die volgde leidde tot tientallen miljoenen meer doden als gevolg van rellen, honger, oorlog en ziekte.
1 Megiddo
De stad Megiddo (ook bekend als Tel Megiddo) was een belangrijk centrum van handel, cultuur en macht in de antieke wereld. Het werd gewaardeerd door de twee grote mogendheden van de tijd - de Assyriërs en de Egyptenaren - zozeer zelfs dat de stad in de oude periode tientallen keren werd veroverd.
Wat opvalt aan de stad is niet de verovering ervan, maar dat de herinnering aan die massale, bloedige conflicten zich heeft doorgewerkt in het volksbewustzijn, de mythologie en de drie grote Abrahamitische religies. De veldslagen die tussen Assyrië en Egypte woedden, met name onder Thoetmosis III, waren zo gruwelijk en verwoestend dat het latere Griekse woord voor de stad synoniem werd met het einde van de wereld: Armageddon.
Er wordt geloofd door vele vrome volgelingen van Abrahamitische religies, zoals het christendom, dat de laatste strijd aller tijden tussen de krachten van goed en kwaad daar zal plaatsvinden. Interessant is dat sinds die catastrofale strijd in de 15e eeuw voor Christus, er tientallen gevechten zijn geweest, groot en klein, gevochten in of nabij Tel Megiddo, inclusief een groot gevecht in de Eerste Wereldoorlog tussen de Britse en de Ottomaanse strijdkrachten.