Top 10 onethische bedrijfsacties

Deze lijst heette oorspronkelijk "Most Evil Corporations", maar de auteur vond het het beste om de neutrale status van de site te behouden en de kans te minimaliseren dat deze lijst als laster werd geclassificeerd. Zolang er big-business is, zijn er dubieuze en immorele acties gaande om winst, marktaandeel en imago te behouden. Deze lijst kan niet te effectief worden gerangschikt, omdat de omvang en de ernst van de misdaden niet kunnen worden gemeten, maar de items zijn gekozen vanwege hun culturele en menselijke impact op de lange termijn.

10

Wal-Mart Gebrek aan mededogen

Een tip van de ijsberg kan het onderstaande verhaal beschrijven. Wal-Mart is bedrijf nummer 1 in de wereld. Het heeft de meeste inkomsten over een ander bedrijf ($ 421 miljard). Maar de rijkdom is gelijk aan de controverses. Dit verhaal is waarschijnlijk het meest geschikt om de onethische behandeling van zijn arbeiders te beschrijven, vanwege de pure zinloosheid ervan.

In 2000 verliet een botsing met een oplegger de 52-jarige Deborah Shank met permanente hersenschade en in een rolstoel. Haar man en drie zonen hadden het geluk voor een schadevergoeding van 700.000 dollar van het transportbedrijf. Na juridische kosten en andere uitgaven, werd de resterende $ 417.000 in een speciaal trust geplaatst om voor mevrouw Shank te zorgen. Zes jaar later echter vroegen de leveranciers van het gezondheidsplan van mevrouw Shank, Wal-Mart, de Shanks voor de $ 470.000 die zij aan haar medische zorg had uitgegeven.

Wal-Mart had volledig recht op het geld; in de kleine lettertjes van het arbeidscontract van mevrouw Shank stond dat geld dat na een ongeval in schadevergoeding werd verkregen, toebehoorde aan Wal-Mart. Een federale rechter moest in het voordeel van Wal-Mart beslissen, en de familie van mevrouw Shank moest voor haar 24-uurszorg rekenen op de betalingen van Medicaid en de sociale zekerheid. Wal-Mart kan de beslissing terugdraaien na publieke verontwaardiging.

Dit geval wijst echter op Wal-Mart's vaak bekritiseerde behandeling van werknemers als een goed en de soms onmenselijke bedrijfsethiek.

9

Trafigura Dumping Giftig afval op Ivoorkust en kokhalzen de media

Eerder in het jaar was er media-waanzin in Groot-Brittannië over beroemdheden die gerechtelijke bevelen kregen om de pers de mond te snoeren door te berichten over hun verschillende wandaden en gruwelijke ontmoetingen. Dit verhaal komt eigenlijk voort uit een veel serieuzer begin, in 2006.

Trafigura is een multinational die in 1993 werd opgericht en die handelt in basismetalen en energie, waaronder olie. Het maakt bijna 80 miljard USD per jaar. In 2006 veroorzaakte het een gezondheidscrisis voor 108.000 mensen, nadat een door het bedrijf verhuurd schip werd verteld dat, vanwege de hogere toxiciteitsniveaus dan verwacht, de prijs voor het overbrengen van het afval aan boord naar de verwerkingsfabriek in Nederland met twintig was gestegen. vouwen. Om de aanval te voorkomen, beval Trafigura het schip aan te meren bij andere zeehavens totdat ze iemand konden vinden die het afval zou dumpen. In Abidjan, Ivoorkust, een van de grootste zeehavens van Afrika, werd het afval overgedragen aan een nieuw gevormde dumpingmaatschappij, Compagnie Tommy, die het afval illegaal dumpt, in plaats van het te verwerken. Veel mensen daar werden ziek door blootstelling aan het afval, en onderzoeken begonnen vast te stellen of het opzettelijk was gedumpt door Trafigura. Trafigura zei in een persverklaring dat uit hun tests bleek dat het afval niet zo giftig was als werd beweerd.
Dit werd niet juist bevonden door een VN-rapport uit 2009 gepost door Wikileaks.

Toen kranten hun eigen bevindingen publiceerden, waaruit bleek dat Trafigura zich schuldig had gemaakt aan het vrijgeven van giftig afval, "legden ze een advocatuur op" en begonnen ze wettelijke mededelingen te doen naar alle nieuwsmedia die zeiden dat er een verband was tussen de dumping en de Ivoorkust. De krant The Guardian had overtuigend bewijs dat Trafigura op de hoogte was van het dumpen en had een rapport dat ze klaar waren om te publiceren, maar de smerige firma ingehuurd door Trafigura, Carter Ruck, vroeg om een ​​superbevel, zodat de krant het rapport niet kon publiceren totdat een rechterlijke beslissing werd genomen. Dit heeft MP Evan Harris doen twijfelen aan de vrijheid van de pers in het land. Echter, na een twittercampagne die het verhaal in enkele uren heeft verspreid, heeft het verantwoordelijke bedrijf voor smaadheid zijn verantwoordelijkheid genomen en toestemming gegeven om het rapport te publiceren.

Carter Ruck vervolgt nog steeds een geval van smaad tegen BBC Newsnight voor aantijgingen op televisie (later bewezen door een onafhankelijk rapport).

8

Thomas Edison / Radio Corporation of America Poging tot monopolie op patenten

Het vermogen van uitvinders en aspirant-geesten om hun eigen idee te noemen, en dat van hen alleen, is een zeer belangrijk teken van een rechtvaardige samenleving. Helaas is de geschiedenis bezaaid met voorbeelden van intellectueel eigendom dat wordt opgeslokt door grote bedrijven. Met name Thomas Edison en de bedrijven die hij met zijn enorme rijkdom (RCA, General Electric) heeft gevormd, hebben altijd de gewoonte gehad om te proberen het octrooisysteem te misbruiken voor winst. De reden dat Hollywood de thuisbasis is van de filmindustrie, is dat filmmakers in de jaren 1920 gedwongen werden de oostkust te verlaten vanwege de hoge royalty's die Edison hen in rekening bracht voor het gebruik van cameratechnologieën. Edison had zelfs goe- ders ingehuurd om hen voor geld lastig te vallen.

Maar het was een beleid van de RCA (Radio Corporation of America) dat onnoemelijke schade veroorzaakte voor uitvinders van de 20e eeuw. Het officiële bedrijfsbeleid was dat "The Radio Corporation geen royalty's betaalt" en, naar verluidt, pochte David Sarnoff, de trotse algemene manager van het bedrijf, "we verzamelen ze [royalty's]". Ze dreven uitvinders en kleine bedrijven herhaaldelijk op om hun patenten te verwerven zonder ze te licentiëren, waardoor de bedrijven moesten instorten in de armen van de RCA vanwege de stijgende juridische kosten. Er is echter één opmerkelijke uitzondering - de uitvinder van elektronische televisie, Philo T.Farnsworth, had zijn patent op elektronische televisie en andere componenten (met name de image dissector) goedgekeurd in de vroege jaren '30, en wat de RCA ook deed, ze konden de octrooien van Farnsworth niet omzeilen. In 1939, een maand nadat de oorlog was begonnen, aanvaardde de RCA om voor de eerste keer in hun bedrijfsgeschiedenis een patentlicentie van $ 1.000.000 te betalen voor de elektronische televisie van Farnsworth. Volgens de legende waren er tranen in de ogen van de RCA-mannen toen ze het document ondertekenden.

Deze hele praktijk was buitengewoon onethisch in termen van de technologieën die deze bedrijven beletten de markt te bereiken. Farnsworth hoopte dat "televisie mensen zou samenbrengen en oorlog zou voorkomen", maar vanwege de acties en eindeloze rechtszaken van de RCA is televisie nooit begonnen tot de jaren 50.

7

Dyncorp Sex trafficking, roekeloos chemisch gebruik

De eerste Private Military Company op de lijst, en zeker niet de laatste, Dyncorp is een middelgrote PMC met een omzet van $ 3 miljard. PMC's zijn waarschijnlijk het meest waarschijnlijke bedrijf dat betrokken raakt bij onethische situaties. Ze worden door overheden betaald om gebieden te beschermen en vervullen vaak dezelfde taken als soldaten. Geld mengen met moorden zal nooit eenvoudig zijn; de wetten die van toepassing zijn op een PMC-soldaat zijn altijd een grijs gebied, dus de wet onderschept dikwijls degenen die een misdaad plegen.

Dyncorp is tewerkgesteld in "Plan Colombia" (onderdeel van de oorlog tegen drugs) en in 2001 diende een groep Ecuadoraanse boeren een class-action rechtszaak tegen DynCorp in onder de Alien Tort Claims Act, de Torture Victim Protection Act en de staatswet vorderingen bij het Amerikaanse federale gerecht in het District of Columbia. De eisers beweerden dat DynCorp van januari tot februari 2001 herbicide bijna dagelijks, op een roekeloze manier, ernstige gezondheidsproblemen (hoge koorts, braken, diarree, dermatologische problemen) en de vernietiging van de voedselgewassen en vee van ongeveer 10.000 inwoners van het grensgebied. Bovendien beweerden de eisers dat de toxiciteit van het ontsmettingsmiddel de dood van vier kinderen in deze regio veroorzaakte. Hoewel het gebruik van herbiciden door het Amerikaanse congres werd gesanctioneerd, heeft Dyncorp nooit gebieden van civiele gewassen in kaart gebracht om te voorkomen.

Toen Dyncorp aan het begin van de 21ste eeuw in Bosnië in dienst was, werd door klokkenluider Ben Johnston onthuld dat medewerkers en supervisors van DynCorp zich bezighielden met seks met kinderen van 12 tot 15 jaar oud en deze als slaven aan elkaar verkochten. Ben Johnston werd uiteindelijk ontslagen en later gedwongen in hechtenis genomen. Volgens Johnston kwam geen van de meisjes uit Bosnië zelf, maar werden ze gekidnapt door DynCorp-medewerkers uit Rusland, Roemenië en andere plaatsen. DynCorp heeft toegegeven dat het vijf werknemers ontsloeg voor soortgelijke illegale activiteiten, voorafgaand aan Johnston's beschuldigingen. In de zomer van 2005 heeft de Amerikaanse defensie-afdeling een voorstel opgesteld om betrokkenheid van defensie-aannemers bij mensenhandel voor gedwongen prostitutie en arbeid te verbieden. Verschillende defensie-aannemers, waaronder DynCorp, blokkeerden de vaststelling van een definitief voorstel dat de betrokkenheid van defensie-aannemers bij deze activiteiten formeel zou verbieden.

Meer beschuldigingen van deze soort verschenen in 2009, waarbij medewerkers die Afghaanse "dansende jongens" in dienst namen voor hun plezier.

6

Chevron Het inhuren van militaire macht voor gebruik op inheemse volkeren

Sinds haalbare aardolie is ontdekt in 1956, in de Niger Delta, Nigeria, hebben bedrijven zoals Royal Dutch Shell en Chevron het meeste geprofiteerd van het arme gebied. In de jaren '70 begon de Nigeriaanse overheid hen te dwingen hun grond aan oliemaatschappijen over te laten zonder overleg en met een verwaarloosbare vergoeding.

De regering nam de controle over dit land over, zodat het aan de oliemaatschappijen kon worden gedistribueerd. Verzetbewegingen van de inheemse bevolking werden in de vroege jaren 90 gewelddadig en dreigden de operaties te verstoren met massale actie. Dit leidde ertoe dat de regering verklaarde dat de verontrustende olieproductie een daad van verraad was.

Chevron had een militaire basis in hun Escravos-faciliteit in de delta-staat Nigeria, waar meer dan honderd soldaten woonden. In 1999, toen leiders van het Ikiyan-volk kwamen onderhandelen met de soldaten, die al verschillende dorpen aanvielen, werden ze beschoten en werden 62 mensen gedood door de soldaten, waaronder een zevenjarig meisje. De soldaten gingen verder met het in brand steken van dorpen, het doden van vee en het vernietigen van visuitrusting.

5

Zwart Water

De grootste beveiliging PMC ter wereld en, zoals Dyncorp, is een mijnenveld (soms letterlijk) van ethische problemen. De behandeling van zijn werknemers is echter wat hier zal worden getoond.

De werknemerscontracten van Blackwater omvatten routinematig clausules zoals:

1) Als u een directe bestelling, om welke reden dan ook, trotseert, wordt u abrupt beëindigd en Blackwater weerhoudt al uw achterstallig salaris en onderneemt juridische stappen tegen uw familie.

2) Als u sterft of gewond bent geraakt tijdens een missie als gevolg van nalatigheid van Blackwater, kunt u hen niet aanklagen. Als je ze aanklaagt, zullen ze je volledige salaris achterhouden en juridische stappen ondernemen tegen jou en je familie.

3) U kunt om welke reden dan ook worden beëindigd, en als u hen vervolgt wegens onrechtmatig ontslag, zullen zij al uw achterwerksalarissen inhouden en juridische stappen ondernemen tegen u en uw gezin.

Kortom, hun contractsysteem houdt werknemers in een staat van wettelijke dienstbaarheid totdat ze stoppen, en als ze een probleem hebben met Blackwater, zullen ze door hen worden vervolgd totdat ze verdwijnen. Op het internet circuleerde een beruchte foto van twee Blackwater-aannemers, gestorven nadat ze gevaarlijk door Fallujah in een jeep waren gevaren.Hun superieuren bij Blackwater bevalen hen om het gevecht uit te voeren, ook al protesteerden ze en het Amerikaanse leger had het als "operationeel gevaarlijk" beschouwd en weigerde soldaten toe te staan. Blackwater slaagde er ook niet in om een ​​zware schutter te leveren die aan de mannen was beloofd om hun reis veilig te stellen. Als gevolg daarvan, en het feit dat ze de bestelling niet konden weigeren zonder zichzelf en hun families te bankroeteren, zijn ze zo geworden.

Blackwater laat zien dat ze het veiligheidsprotocol vaak negeren om een ​​defensiecontract te krijgen en betaald te krijgen. Hoewel Backwater de grootste bron van controverse is, zijn de voortdurende beschuldigingen van wapensmokkel en connecties in de regering die hen verzekert van niet-geboden contracten.

4

Matthias Rath Alternatieve behandelingen voor HIV / AIDS

Matthias Rath is een arts die vitamineondernemer is geworden. Hij runt de Dr. Rath Health Foundation en richtte het Dr. Rath Research Institute op. Hij wordt "de meest krachtige crackpot op aarde" genoemd vanwege de grote hoeveelheid fondsen die hij heeft gekregen van beleggers die de waarde van het verkopen van "vitaminepillen" kunnen zien om de ernstigste kwalen te genezen.

In het VK beweerden zijn advertenties dat "90 procent van de patiënten die chemotherapie voor kanker kregen binnen een paar maanden na het begin van de behandeling sterft", en stelde voor dat drie miljoen levens konden worden bespaard als kankerpatiënten niet langer met conventionele medicijnen werden behandeld. De farmaceutische industrie heeft opzettelijk mensen laten sterven voor financieel gewin, legde hij uit. Deze advertenties zijn zeer schadelijk voor kankerpatiënten en kankeronderzoeksgroepen, het kan gemakkelijk zijn om naar iemand te kijken die al zijn haar heeft verloren aan chemotherapie en denkt dat het een gif is, maar het is wetenschappelijk bewezen dat het kanker bestrijdt.

Vóór de reclamestandaarden waren bureaus uit heel Europa eindelijk in staat om enkele van de oneerlijke advertenties te stoppen (het betwisten van alternatieve geneeswijzen is altijd moeilijk vanwege de aard van het onderwerp), Rath had zijn fortuin verdiend en liep Zuid-Afrika binnen met alle bijval en rijkdom die hij nodig had om advertenties op de volledige pagina in kranten te plaatsen die zeiden: "Het antwoord op de AIDS-epidemie is hier". "Anti-retrovirale medicijnen waren giftig en vormden een complot om patiënten te doden en geld te verdienen". Het was tragisch dat Matthias Rath deze ideeën op de juiste plaats had gebracht. Thabo Mbeki, de toenmalige president van Zuid-Afrika, stond bekend als een "AIDS-demonstrant" en tot internationale gruwel, terwijl mensen in zijn land om het paar minuten stierven, gaf hij geloof en steun aan de beweringen van een kleine groep actievoerders die beweren dat aids niet bestaat, dat het niet door hiv wordt veroorzaakt, dat antiretrovirale medicatie meer kwaad dan goed doet, enzovoort.

Tijdens de hele 21e eeuw, toen de aids-epidemie op zijn hoogtepunt was, voerde de Zuid-Afrikaanse regering aan dat HIV niet de oorzaak van aids is en dat anti-retrovirale medicijnen niet nuttig zijn voor patiënten. Ze weigerden om goede behandelingsprogramma's uit te rollen en ze weigerden gratis donaties van medicijnen te accepteren. Eén studie schat dat als de Zuid-Afrikaanse nationale regering anti-retrovirale medicijnen had gebruikt voor preventie en behandeling in dezelfde mate als de provincie West-Kaap (die het nationaal beleid ter zake had getart), ongeveer 171.000 nieuwe HIV-infecties en 343.000 sterfgevallen hadden kunnen zijn voorkomen tussen 1999 en 2007.

Rath profiteerde van al dit anti-wetenschappelijke gevoel met zijn vitaminepillen, die heel goed verkochten, hoewel ze niet werden ondersteund door enig vertrouwd medisch onderzoek. Matthias klaagt voortdurend medische professionals aan voor laster, als ze zeggen dat zijn pillen nutteloos zijn en niet als een alternatief voor geteste medicijnen moeten worden gezien.

3

Dow Chemical / Union Carbide Weigering van Bhopal Ramp

Dow Chemical had al een sinistere reputatie voordat ze Union Carbide in 2001 verwierven. Dow Chemical heeft veel geld gestoken in de ontwikkeling en productie van napalm voor het Amerikaanse leger, een chemische stof die in de Vietnam-oorlog berucht was vanwege het geven van gruwelijke brandwonden en een generatie ongeboren baby's beschadigen.

Union Carbide is echter direct verantwoordelijk voor de dood van ongeveer 8.000 Indiase mensen in december 1984 en de geboorteafwijkingen die daarop volgden. De ramp met Bhopal vond plaats toen een pesticidenfabriek in Bhopal, India, eigendom van en beheerd door Union Carbide Corporation, grote en dodelijke hoeveelheden methylisocyanaat, een zeer giftig gas, lekte. Zoveel mensen werden getroffen omdat de arbeiders in de fabriek zo arm waren dat hun gezinnen huizen buiten de fabriekspoorten opzetten.

Union Carbide bood $ 350 miljoen aan compensatie, de regering van India zei dat de schade 3,3 miljard dollar kostte; de regering moest uiteindelijk genoegen nemen met $ 470 miljoen. Door de jaren heen heeft UCC ziekenhuizen en responscentra moeten financieren nadat ze door ambtenaren zijn geknikt, maar velen zeggen nog steeds dat wat UCC heeft gedoneerd te verwaarlozen is vergeleken met de menselijke kosten van de ramp.

Dow Chemical, die de rijkere nieuwe eigenaren van Union Carbide zijn, moet de mensen in Bhopal nog aanzienlijke schadevergoedingen doen.

2

Siemens helpt de uiteindelijke oplossing

Tijdens de Tweede Wereldoorlog was Siemens een belangrijke speler in de Nazificatie van Duitsland, het leger herbouwd en een gigantische infrastructuur gecreëerd: spoorwegen, communicatie en energieopwekking.

Meer belangrijk voor deze lijst, zij bouwden fabrieken in de kampen Auschwitz en Buchenwald. Het was typerend voor een slavenarbeider om 's ochtends elektrische schakelaars voor Siemens te bouwen en' s middags in een Siemens-gaskamer te worden gedoofd. De bondgenoten vernietigden vier vijfde van de door Siemens geëxploiteerde gebouwen om het merk van de nazi's te vernietigen; Siemens werd gezien als een icoon van de nazi-industrie.

Siemens is een van de weinige bedrijven die nog steeds bestaat, met dezelfde naam als toen het in de jaren 40 Joodse arbeid uitbuitte. Ze betalen nog steeds aan rechtszaken die worden ingediend door overlevenden van de holocaust. In een poging voor mislukking probeerde Siemens in 2002 de naam "Zyklon" te gebruiken, met de bedoeling een reeks producten onder de naam op de markt te brengen. Inclusief gasovens.

1

Vrijstaat genocide Congo

Genocide benutten en een oogje dichtknijpen is één ding, maar slechts één organisatie heeft gepleegd wat genocide kan worden genoemd omwille van de industrie. Opgericht in 1885, door Leopold II, koning van de Belgen, verzamelde de Vrijstaat Congo de controle over gebieden die nu bekend staan ​​als Congo, Rwanda en Burundi via een niet-gouvernementele organisatie, de Association Internationale Africaine. Leopold had Congo veroverd tijdens de conferentie van Berlijn in 1884, die de Europese kolonisatie van Afrika moest reguleren.

Terwijl onder het voorwendsel van het uitvoeren van humanitaire inspanningen, b.v. door kerken te bouwen en de mensen op te voeden, richtte het een industrie op van ivoor verzamelen, massaal, met behulp van enorme hoeveelheden slavenarbeid. Landmeters die door Leopold waren ingehuurd, ontdekten dat de grootste rijkdommen van de mensen van de stam ivoor waren. Met behulp van de Force Publique (een combinatie van een politiemacht, een belastingontvanger en een bende handhavers, die waren opgeroepen uit valide Congolese mannen om de staat te dienen), trokken de mannen langs rivieren om dorpen te vinden, waardoor de mannen, vrouwen en kinderen (verkrachting was buitengewoon vaak) en de mannen te vertellen dat als ze geen bepaalde hoeveelheid ivoor vonden, ze hun familie nooit meer zouden zien, hoewel veel van de tijd dat de families al aan een ziekte waren gestorven. Het verzamelen van ivoor werd moeilijker zodra de olifantenpopulatie was gedecimeerd, dus de FP veranderde tactieken om de dorpsbewoners bang te maken en alle voorraden achter te laten en vervolgens alles op de grond te verbranden.

De andere belangrijkste export was rubber, Leopold wilde dat de arbeiders bekwaam en zeer gemotiveerd waren, dus dit betekende dat het niet voldoen aan de quota's voor rubberinzameling strafbaar was met de dood. De officieren die de leiding hadden over een bepaald dorp, moesten de handen van degenen die hun quota niet haalden, overbrengen als bewijs dat de officieren de kogels niet hadden gebruikt om op voedsel te jagen. Sommige soldaten "vals spelen" door simpelweg de hand af te snijden en ze te laten sterven om munitie te sparen. Dit veroorzaakte zelfs kleine oorlogen tussen dorpen; handen waren een waardevol item geworden om te hebben, omdat ze kunnen worden overhandigd aan de officier wanneer ze hun onrealistische quotum niet konden invullen.

De volledige controle over de natie werd onder heel weinig mensen gelegd en koning Leopold was de definitieve heerser (hij dumpte de façade van de Association Internationale Africaine al snel in zijn regering). Hij handhaafde het land rechtstreeks meer dan alle andere dictators eerder, en sindsdien, en het was zijn beleid dat voor elke kogel een hand moest worden weergegeven als bewijs dat hij werd gebruikt om een ​​Congolese arbeider te doden. Dit was puur omwille van kostenbesparingen. Hij had het meest kostenefficiënte bedrijf dat de wereld had gezien.

De rubber- en ivoorindustrie was tot stilstand gekomen door het gebrek aan motivatie voor slaven en het afnemende aanbod van ivoor. Leopold verzamelde zware schulden tot de rubberboom van de jaren 1890, die nodig was voor telegraafdraad en autobanden. Rubber haalde ivoor in als de belangrijkste export van het land en de winst ging door het dak.

Schattingen van het aantal sterfgevallen dat koning Leopold II en de vrijstaat Congo veroorzaakten variëren van 10 miljoen tot 22 miljoen, beide geldige claims. Er moet ook worden opgemerkt dat de totale bevolking van Afrika in die tijd tussen de 90 en 133 miljoen mensen bedroeg.

De Vrijstaat van Congo eindigde in 1908, toen het gefluister van de misdaden die plaatsvonden in de Congo schreeuwde. De hervormingsbeweging Congo, met onder meer Mark Twain, Joseph Conrad, Booker T. Washington en Bertrand Russell, leidde een krachtige internationale beweging tegen de mishandeling van de Congolese bevolking. De Europese naties hadden uiteindelijk besloten dat Leopold het Verdrag van Berlijn misbruikte, en dus werd het aan België gehecht, dat het tot 1960 behield.

Leopold was nooit van plan het land lang te houden, het was zijn twintigjarig rijk-snel-snel-plan, en het werkte. Leopold stierf de rijkste man van Europa na het leven van de high-life, de besteding van de enorme winst op zijn favoriete luxe: dure huizen, jachten en tienerprostituees.

Om meer te weten te komen over het fascinerende verhaal van de Kongo-vrije staat, raad ik aan om de BBC-documentaire "White King, Red Rubber, Black Death" te bekijken