Delen:
10 Dark Tales over de engste terreurgroep op het Amerikaanse continent
Dankzij onophoudelijke spraakmakende aanvallen genieten terreurgroepen tegenwoordig een bijna ongekende reputatie. Namen als ISIS, Al-Qaida en Boko Haram zijn algemeen bekend, en hun gruwelijke exploits storten angst in de harten van miljoenen. Toch is er een even angstaanjagende terreurgroep die zelden de krantenkoppen haalt: de revolutionaire strijdkrachten van Colombia (FARC).
De ultralichte marxistische groep FARC is al meer dan 50 jaar in een bloedig conflict met de Colombiaanse regering verstrikt. Hun terreurcampagne heeft meer dan 250.000 mensen dood en miljoenen meer intern ontheemd.
Historisch gezien was FARC niet de enige groep die bijdroeg aan het gruwelijke conflict in Colombia. Op verschillende tijdstippen hebben het linkse ELN, de rechtervleugelige AUC en het Medellin-kartel van Pablo Escobar allemaal een belangrijke rol gespeeld. Maar FARC is waarschijnlijk de meest angstaanjagende. Dit is het verhaal van hoe ze zo bang zijn geworden.
10 De geboorte van een rebellengroep
In de jaren 1940 werd Colombia geschokt door een van de meest dodelijke burgeroorlogen in de moderne geschiedenis. De Liberale en Conservatieve Partijen van het land vormden doodseskaders die de steden achtervolgden en hun tegenstanders vermoordden. Bekend als La Violencia, het conflict beweerde ongeveer 200.000 levens in minder dan een decennium. Het creëerde ook een toxische politieke situatie die de komende jaren grote gevolgen zou hebben.
Als onderdeel van het vredesproces van 1949 gingen de liberalen en conservatieven akkoord met een machtsdelingsstructuur die alle andere partijen buiten de regering omsloot. De Colombiaanse communistische partij reageerde door boeren te vertellen milities op te zetten tegen de staat. Op het wetteloze platteland werden sommige van deze milities krachtig genoeg om 'onafhankelijke republieken' op te richten, zoals de Republiek Marquetalia.
Een stad met slechts 1.000 inwoners, de Republiek Marquetalia was niet meer een levensvatbare staat dan een ranch vol met overlevers misschien wel vandaag. Toch nam de Colombiaanse regering geen risico's. In 1964 verklaarden ze de rebellen enclaves de oorlog. Marquetalia werd in het stof gebombardeerd. Slechts 48 bewapende communisten van de stad wisten te ontsnappen.
Geslagen, gebroken en getraumatiseerd, hergroepeerden de gezochte boeren zich en vormden een nationale marxistische beweging. Ze zouden niet langer tevreden zijn met het besturen van een enkele stad. Ze zouden de moorddadige staat zelf omverwerpen onder hun nieuwe naam: FARC.
In de war over hoe minder dan 50 ongetrainde jongens met geweren kunnen uitgroeien tot de grootste terreurdreiging op het continent? Daar kun je Colombia's andere historische probleem de schuld van geven.
9 De zevende conferentie en de drugshandel
Tussen 1964 en 1982 bleef de FARC onder de radar van de meeste regeringen. Natuurlijk vielen ze militaire patrouilles aan en wisten ze hun aantal te verhogen tot 1000, maar ze waren een minder belangrijke rebellengroep in een land dat met hen doorzeefd was. Toen kwam de zevende conferentie van de FARC-leiding en veranderde alles voor altijd.
De conferentie markeerde een belangrijke verschuiving in de FARC-strategie. Tot dat moment was hun plan om onvrede in de Colombiaanse boerenklasse te gebruiken om een nationale beweging te creëren. In mei 1982 was het duidelijk dat deze tactieken niet werkten. Dus FARC wendde zich tot een lucratievere bron van inkomsten: de cocaïnehandel.
Die beslissing vernietigde de morele claim van FARC om de onderdrukten te vertegenwoordigen, maar het maakte hen ook rijker dan hun stoutste dromen. Dit was het tijdperk waarin Pablo Escobar de zevende rijkste man werd die leefde door belangrijke Colombiaanse drugsroutes te controleren.
Voor een wannabe terreur outfit, zou dat soort geld serieuze invloed kunnen kopen. Binnen de komende vier jaar zou de rangorde van FARC meer dan verdrievoudigen tot 3600. De conferentie was ook de plaats waar de guerrillastrijders hun 'middelpuntvliedende strategie' vaststelden. Nieuwe eenheden vielen nieuwe plaatsen aan en spoorden voortdurend nieuwe 'fronts' af in een conflict dat het leger eenvoudigweg niet kon bijhouden.
In de chaos die daarop volgde, was FARC van plan om Bogota te omsingelen en de hoofdstad in een chokehold te stoppen, waardoor de middelen leeg zouden raken. Overweldigd zou de regering zich overgeven. Maar zelfs met hun nieuwe drugsgeld, was deze strategie belachelijk ambitieus voor FARC. Een jaar of tien sneller vooruitspoelen en de wereld lachte niet meer.
8 Territoriale winsten
Met hun nieuwe geld kon de marxistische groep zware hitters krijgen zoals de Sovjet-Unie aan hun zijde. Gedurende de jaren tachtig werden FARC-soldaten naar de USSR gestuurd om gevechtstraining te krijgen. De tactieken die ze van de communistische regimes leerden veranderden hen van een stel boeren en drugshandelaren naar een formidabele strijdmacht.
Tegen de jaren 1990 hadden de guerrillastrijders de controle over een derde van het grondgebied van Colombia op zich genomen, wat overeenkomt met ongeveer 380.000 vierkante kilometer (150.000 mijl). Als je moeite hebt je dat voor te stellen, is het een groter gebied dan Duitsland. Ter vergelijking, ISIS hield op het hoogtepunt van 2014 ongeveer een tiende van die oppervlakte in het Midden-Oosten.
Tegen het einde van de 20e eeuw was er geen grote stad in Colombia die niet was omringd door de guerrillastrijders. Alle wegen uit Medellin en Cali werden geblokkeerd, bewaakt door jagers op zoek naar rijke en burgerlijke mensen om te ontvoeren.
Bogota was vrijwel geïsoleerd van de rest van het land, ingesloten door een oprukkende rebellenmacht. In 2000 was de FARC er zo zeker van dat de hoofdstad op het punt stond te vallen dat ze hun leden naar openbare bestuurscursussen stuurden, zodat ze in staat zouden zijn het land te besturen.
Voor Colombianen die vastzaten in hun steden, waren deze jaren een donkere tijd - een tijd van geweld, angst en 24 uur per dag terreur. Op dit punt was de FARC verhuisd van het simpelweg richten van medewerkers van de staat naar het actief pijn doen van burgers.
7 Wet 002 en massale ontvoeringen
Hoewel ze een terreurgroep waren, opereerde de FARC op zijn hoogtepunt anders dan ISIS of andere islamitische extremisten. Terwijl groepen zoals Al-Qaida zich concentreerden op het doden van burgers, FARC gaf er de voorkeur aan hen in leven te houden. De reden komt neer op basiseconomie. FARC kon veel meer geld verdienen door te ontvoeren en mensen vast te houden voor losgeld dan ze konden om ze te doden.
Dit is de logica die leidde tot hun angstaanjagende wet 002. Tegen het einde van de jaren negentig ontvoerde de FARC al 3000 mensen per jaar. In feite verdienden ze bijna net zoveel geld van gijzelaars als van de drugshandel. In 2000 besloot het leiderschap om hun beleid van ontvoering te formaliseren door het toe te voegen aan hun revolutionaire wetscode.
Geschreven in de jaren zestig had Wet 001 te maken met landhervorming. Wet 002 was veel sinister. Elke Colombiaan met een vermogen van $ 1 miljoen of meer moest onmiddellijk 10 procent van zijn inkomsten aan FARC geven. Degenen die dat niet deden, zouden hun familieleden laten ontvoeren.
Om aan te tonen dat ze serieus waren, ontvoerde de FARC een driejarig jongetje en hield hem 18 maanden lang in slechte omstandigheden. Het had het gewenste effect. Degenen die hun familie veilig wilden houden, maakten de gevaarlijke reis naar het door de rebellen bewaakte gebied en overhandigden hun spaargeld. De macht en het bereik van de groep namen dramatisch toe, terwijl een groot deel van de Colombiaanse bevolking in elkaar werd geslagen en onderdrukt.
6 willekeurige bombardementen
Een verlaten beeldhouwwerk van een verwrongen en gebroken vogel kan vandaag in Medellin San Antonio Park worden gezien. Bekend als Pajaro de Paz ("Bird of Peace"), herdenkt het beeld de zomeravond in 1995, toen FARC tijdens een openluchtconcert een bom in het park explodeerde. Drieëntwintig jonge mensen stierven en tientallen anderen werden verscheurd door vliegende granaatscherven. Dit gruwelijke incident was slechts een van de vele willekeurige aanvallen die door de groep werden uitgevoerd.
Terwijl de FARC graag de morele hoogtepunten prees en zichzelf wars van moord vond, was de realiteit dat ze niet boven een paar ontploffingen uitkwamen om media-aandacht te krijgen. In 2003 parkeerden ze stil een auto beladen met explosieven onder een populaire nachtclub in Bogota en staken de lont aan. De explosie verwoestte de club en doodde 32 mensen - inclusief zes kinderen - en verwondde er nog eens 200 meer.
Op andere momenten schreef de FARC hun burgerslachtoffers af als 'ongelukken'. Dit was een beleefd statement. Aan het eind van de jaren negentig hielp de IRA de FARC met de ontwikkeling van een nieuw type ruwe mortel, bestaande uit weinig meer dan een propaantank, dynamiet en granaatscherven. Het apparaat was extreem dodelijk maar door design onnauwkeurig.
De guerrillagroep paradeerde trots hun nieuwe speeltje voor verslaggevers. De onuitgesproken boodschap: burgers moeten leven in angst om 'per ongeluk' door één te worden geraakt. In 2002 was dat precies wat er gebeurde. Een mortier gericht op een rivaliserende guerrillagroep stortte neer in een drukke kerk in de binnenwaterstad Bojaya. In een oogwenk waren 79 onschuldige levens geblust.
5 aanvallen op leiders
Stel je even voor dat het weer 2008 is. Terwijl je Barack Obama's inauguratie op tv bekijkt, wordt de ceremonie getroffen door een geweldige explosie. Een terreurgroep heeft net mortieren gelanceerd bij de nieuwe president, waarbij hij hem bijna miste maar tientallen burgers vermoordde. Zo'n aanval lijkt ondenkbaar, zelfs in een land dat geleden heeft onder de verschrikkingen van 9/11. Toch is dit precies wat de Colombianen in 2002 bij de inauguratie van president Alvaro Uribe zagen.
Uribe, een extreem agressieve advocaat die pleitte voor vuile gevechten tegen FARC, had een persoonlijk rundvlees bij de guerrillastrijders. In de jaren tachtig werd zijn vader op straat neergeschoten door vermoedelijke FARC-soldaten, die ook bijna zijn broer vermoordden.
Hoewel de FARC hun betrokkenheid altijd heeft ontkend, toonde hun poging om Uribe's leven bij zijn inauguratie aan dat ze serieus wilden zijn met het stoppen van zijn presidentschap. Zes mortieren werden in het paleis afgevuurd. Drie getroffen overheidsmedewerkers. Nog eens drie werden wild, landden in een nabijgelegen sloppenwijk en doodden 11 mensen. In bittere ironie waren de dode sloppenwijkbewoners precies het soort mensen dat FARC beweerde te vertegenwoordigen.
Andere Colombiaanse leiders leden ook. Datzelfde jaar ontvoerden de rebellen presidentskandidaat Ingrid Betancourt op klaarlichte dag. Ze werd zes jaar vastgehouden in een stinkende junglecamp. Toen ze eindelijk werd bevrijd door het leger, was haar oude leven verdwenen en was ze een psychologische puinhoop. De boodschap van deze FARC-aanvallen was duidelijk: zelfs je leiders zijn niet veilig voor ons.
4 doden van soldaten en de stille oorlog
Met zelfs overheidsambtenaren die het risico liepen op ontvoering en moord door de FARC, maakten gewone soldaten en politieagenten geen schijn van kans. De rebellen lanceerden aanvallen die bedoeld waren om maximale militaire slachtoffers te veroorzaken om de Colombiaanse soldaten te demoraliseren.
In 2000 vond een dergelijke aanval plaats in de strategische stad Dabeiba in de buurt van Panama. Ongeveer 500 guerrillastrijders zwermden door de straten, overweldigden de lokale troepen en doodden 32 soldaten en twee politieagenten. Toen versterkingen met een helikopter arriveerden, slaagde FARC er in om er een neer te schieten, waarbij nog eens 22 soldaten omkwamen.
Het was een spectaculair bloedige dag maar des te opmerkelijker omdat het onopvallend was. In 1998 heeft een aanval op El Billar meer dan 60 soldaten gedood. In 1996 lanceerde de FARC gecoördineerde aanvallen waarbij 80 soldaten in één weekend werden vermoord.
Hoewel grimmig, valt dit nog steeds binnen de verwachtingen van een soldaat voor zijn professionele leven. Maar FARC blonk uit in het naar huis brengen van de gruwel van de strijd. In 1999 lanceerden ze de 'Silent War'. Soldaten die met verlof thuis waren, werden het doelwit van rebellenmoordenaars en werden stilletjes geëxecuteerd.Tegen november 1999 waren 60 soldaten op deze manier vermoord, vele kilometers van het slagveld vermoord in koud bloed op een van de weinige keren dat ze zich veilig hadden gevoeld.
Degenen die de ontmoetingen met de rebellen hebben overleefd, hadden geen geluk. De FARC arresteerde en ontvoerde duizenden soldaten en hield ze vast in omstandigheden die zo vernederend waren dat ze misdaden tegen de mensheid werden genoemd.
3 kindsoldaten
Op de leeftijd van 12, de meesten van ons waren op school met niets meer belangrijk zorgen te maken over dan ons huiswerk. Voor veel Colombiaanse kinderen op het platteland lijkt zo'n leven een idyllische droom. Gerekruteerd en gehersenspoeld door FARC, brachten duizenden kinderen hun 12e jaar op aarde door met het gebruik van medicijnen, het instellen van IED's of het uitvoeren van laattijdige abortussen op zwangere vrouwelijke jagers.
Hoewel alle partijen in het Colombiaanse conflict kindsoldaten gebruikten - inclusief het leger - was FARC een bijzonder effectieve recruiter. De gelederen van de FARC en de linkse ELN waren goed voor meer dan 70 procent van de kindsoldaten in het conflict.
Ze zijn ze ook jong begonnen. Op twaalfjarige leeftijd konden kinderen de leiding krijgen over hele eenheden soldaten. Op 15-jarige leeftijd brachten ze maar liefst vijf uur per keer door in een gevecht, waarbij ze vermoordden voor de marxistische zaak van de FARC. Degenen die wegliepen werden opgejaagd en geëxecuteerd.
De rekruteringstactieken van de groep waren bijzonder deprimerend. FARC heeft zich gericht op kinderen die in armoede leven, hen lokt met beloftes van traktaties en kleine beloningen. Gedemobiliseerde vrouwelijke kindsoldaten hebben teruggeroepen nieuw ondergoed of make-upkits te hebben gekregen in ruil voor inschrijving. Voor kinderen die hun leven in slopende armoede hadden doorgebracht en die niet per se begrepen waarvoor ze zich inschreven, zouden dergelijke zielige lekkernijen het risico van hun leven echt waard lijken.
2 Een mislukte vrede
De grootste triomfen van de FARC kwamen aan het einde van de jaren negentig en het begin van de jaren 2000. Dat was het tijdperk van de Stille Oorlog, het tijdperk waarin ze de inauguraties konden bombarderen en de afschuwelijke Wet 002 konden creëren. Het zal je misschien verbazen om te horen wat de Colombiaanse regering deed in deze periode van breed terrorisme. Ze onderhandelden voor vrede.
Het is duidelijk dat vrede een nobel doel is. Maar er is onderhandeld voor vrede, en dan is er een Neville Chamberlain aan het doen. President Andres Pastrana Arango heeft helaas de laatste koers gekozen. Tijdens de vredesbesprekingen in 1999-2002 met FARC stemde Pastrana in met de oprichting van een 'veilige zone' waar de groep kon doen waar ze zin in hadden.
De grootte van Zwitserland, de zone was in wezen een FARC-ministaat. Colombiaanse staatswerknemers mochten niet naar binnen. Vliegtuigen mochten niet overvliegen en er konden geen aanvallen plaatsvinden. Pastrana hoopte FARC te laten zien dat hij de vrede serieus wilde nemen en hen zou overtuigen om te ontwapenen. De rebellen speelden hem als een dwaas.
Niet lang nadat de zone was ingesteld, lanceerde FARC een gigantische aanval, legde een hele stad vast en voerde 60 van zijn politieagenten uit. Toen Pastrana niets deed, werd FARC nog brutaler.
Tijdens een winterconferentie in Zweden, stelde Pastrana een bilateraal staakt-het-vuren voor op de feestdagen. De rebellen deden precies het tegenovergestelde en lanceerden een nieuw offensief. Toen Pastrana klaagde, vertelden ze hem dat hij zijn rijen soldaten moest zuiveren die loyaal waren aan de rechtse paramilitaire groeperingen die in Colombia actief waren. Pastrana was het daarmee eens. Toch bleef de FARC moorden.
Tegen 2002 was het duidelijk dat de rebellen nooit vrede hadden gewild. Ze gebruikten de gesprekken en de veilige zone als een dekmantel voor het bouwen van een groter leger. Toch bleef Pastrana terrein vieren. Toen de ELN toetrad tot de, Äútalks, gaf Äù Pastrana ze hun eigen, Äúsafe zone, om te misbruiken. Tegen de tijd dat hij zijn functie verliet, was FARC op het toppunt van hun macht en was er geen vredesovereenkomst in zicht.
1 De driewegoorlog
Rond deze tijd stapte een andere grote speler op het podium van Colombia's conflict. De AUC was een extreem-rechtse paramilitaire groep die was opgestaan uit de as van het oude Medellin-kartel van Escobar. Gevormd in 1993, was hun officiële missie om het leger en Colombia's rijken te beschermen tegen FARC en het ELN. De AUC werd zelfs getolereerd door president Uribe, die nauwe banden had met de groep. In werkelijkheid waren hun 30.000 leden echter woedende psychopaten.
Als FARC een slechte incarnatie was, was de AUC zelf Satan. De groep richtte zich op dorpen die, volgens de FARC, een beleefde manier waren om te zeggen dat de dorpelingen beschermingsgeld aan de linkse rebellen betaalden om hun leven te sparen. De AUC rondt het hele dorp af en voert iedereen op de meest gruwelijke manieren mogelijk uit. Mensen hadden hun hoofden ingeslagen met voorhamers. Kinderen hadden hun ledematen kettingzaagden. Hun acties moesten een waarschuwing zijn voor de FARC. In plaats daarvan veroorzaakten ze een dodelijke driewegoorlog.
In 2001 begonnen FARC en de AUC aan een strijd om de suprematie die het Colombiaanse platteland verwoestte. Tegelijkertijd raakten FARC en het ELN uit over illegale mijnbouwmogelijkheden en begonnen hun eigen conflict. De bloeduitstorting in drie richtingen tussen rebellengroepen zuigde honderdduizenden burgers op. In een veldslag in 2002 stierven ten minste 200 mensen rond de stad Campamento in de provincie Antioquia als FARC en de AUC vochten voor grondgebied.
Voor gewone Colombianen moeten deze dagen zich als de eindtijd hebben gevoeld. De gevechten zorgden ervoor dat miljoenen mensen hun huizen ontvluchtten, wat resulteerde in ongeveer zes miljoen Colombianen die uiteindelijk vluchteling werden in hun eigen land. Vóór de complete ineenstorting van Syrië in 2013 was dit het grootste aantal vluchtelingen waar ook ter wereld.
In 2006 demobiliseerde de AUC uiteindelijk onder een vredesovereenkomst met de regering van Uribe. Tegen die tijd was FARC zwaar beschadigd door de aanval van zowel de paramilitairen als het Colombiaanse leger.FARC was zwakker dan in decennia, maar de kosten om dit te bereiken waren enorm.
Tijdens hun korte regeerperiode had de AUC meer burgers gedood dan de FARC in 40 jaar had gedaan. Door het bestaan van de AUC te tolereren, had Uribe geholpen de FARC op de knieën te krijgen. Maar hij had ook een deal met de duivel gesloten, een waarvoor gewone Colombianen gedwongen waren de prijs te betalen.
+ Ontwapening
In 2012 overweldigde president Juan Manuel Santos, de opvolger van Uribe, zijn oude mentor door vredesbesprekingen met FARC te hervatten. In die tijd was de FARC verzwakt en algemeen werd verwacht dat Santos hen zou blijven hameren zoals Uribe had gedaan. Santos leek echter weinig zin te hebben in de schokkende mensenrechtenschendingen van zijn voorganger. Ondanks enorme scepticisme bij het publiek, begonnen vredesonderhandelingen opnieuw.
Ongelooflijk, ze lijken deze keer te hebben gewerkt. In januari 2016 werd aangekondigd dat het conflictgeweld het laagste punt in Colombia had bereikt sinds FARC werd opgericht in 1964. Vanaf begin februari 2016 hebben de rebellen een staakt-het-vuren en de FARC-aanvallen bevinden zich nog steeds in een dieptepunt .
Een vredesproces dat gedeeltelijk gebaseerd is op de Britse Goede Vrijdag-overeenkomst met de IRA wordt geïmplementeerd. Mensenrechtenschenders van de FARC en de militairen hebben aangegeven bereid te zijn om de gevangenistijd uit te voeren voor hun verschrikkelijke misdaden. In een teken van hoe ver de dingen zijn gekomen, vroeg Santos de VS zelfs om FARC uit de terroristenwachtlijst van Washington te verwijderen. De VS weigerden en zeiden dat het zou heroverwegen zodra FARC had ontwapend.
Van beide zijden wordt verwacht dat ze in de eerste helft van 2016 een vredesovereenkomst sluiten, waarmee een einde komt aan een 52-jarige burgeroorlog. Wanneer dat gebeurt, zal een van de meest gevreesde terroristische organisaties op aarde formeel ophouden te bestaan. Hoewel velen de vredesonderhandelingen hebben bekritiseerd, lijdt het geen twijfel dat de demobilisatie van de FARC het leven van miljoenen gewone Colombianen zal verbeteren.
Morris is een freelance schrijver en een nieuw-gekwalificeerde leraar, nog steeds naïef in de hoop een verschil te maken in het leven van zijn studenten. U kunt uw nuttige en minder dan nuttige opmerkingen naar zijn e-mail sturen of een aantal andere websites bezoeken die hem op onverklaarbare wijze inhuren.