10 Fascinerende wetenschappelijke en psychologische effecten

Een effect beschrijft een waarneembaar fenomeen waarbij iets veroorzaakt dat er iets anders gebeurt; vaak is deze oorzaak niet volledig begrepen. Bekende effecten zijn het broeikaseffect en het placebo-effect; maar wetenschappers, psychologen en andere onderzoekers hebben veel te veel nieuwsgierigheid om te stoppen bij 'bekend'. Heb je je bijvoorbeeld wel eens afgevraagd waarom Cheerios de neiging hebben om samen te klonteren - en naar de randen te gaan - wanneer ze in een kom zweven? melk? Waarom komen paranoten altijd op de top van een pot met noten? Waarom denken je vrienden altijd dat ze gelijk hebben over alles? Waarom blijft het douchegordijn bij u hangen? Lees verder!

10

Het effect van Cheerios

Stel je laatste kom Cheerios voor (of andere ontbijtgranen) - hangen de Cheerios alleen, met een eigen zaak, of hebben ze de neiging om bij elkaar te blijven? De natuurlijke neiging van kleine objecten die in water drijven om elkaar aan te trekken - en om naar de randen van de container te gaan - wordt het 'Cheerios-effect' genoemd.

De uitleg begint met oppervlaktespanning, de neiging van het oppervlak van een vloeistof om zich te gedragen als een soort schild (of misschien preciezer, een flexibel membraan), weerstand biedend tegen penetratie van drijvende voorwerpen. Een Cheerio, die dichter is dan melk, blijft boven op het oppervlak van de melk met behulp van oppervlaktespanning, maar het niveau van de melk die onmiddellijk lokaal is bij de Cheerio zal iets dalen, waardoor Cheerios in de buurt zich op dezelfde manier gedraagt ​​- eigenlijk, de val in de lichte dip veroorzaakt door de eerste Cheerio. Een object dat MINDER zwaarder is dan de vloeistof natuurlijk zal drijven, met of zonder de hulp van oppervlaktespanning, en naar de rand van de container zal gaan, op zoek naar het hoogst mogelijke punt.

9

Brazil Nut-effect

Het Paranooteffect - ook wel bekend als "korrelvormige convectie" of "Het Muesli-effect" - is een fenomeen waarbij, wanneer een groep deeltjes van verschillende grootte verticaal geschud wordt, de grootste naar de top stijgt. De naam komt van de neiging van paranoten (meestal de grootste noot in een nootcocktail) die aan de bovenkant eindigt, rustend op kleinere noten, nadat het blik is getransporteerd en geschud. Dit lijkt contra-intuïtief, zoals je zou verwachten dat de grootste en zwaarste naar de bodem zakken en de kleinste en lichtste naar de top stijgen.

Het effect werd voor het eerst bestudeerd in de jaren 1930, en hoewel het redelijk goed begrepen is, zijn er nog steeds bepaalde vragen die onbeantwoord blijven. Hier zijn een paar afzonderlijke krachten werkzaam: 'percolatie', waarbij kleinere deeltjes naar beneden vallen door de relatief grote ruimten tussen grotere objecten en 'convectie', waardoor deze grotere objecten naar boven worden gedreven (en ook naar de randen van de container wanneer er nergens hoger te gaan is). Maar er kan minstens één ander mechanisme bij betrokken zijn: "condensatie", dat verband houdt met temperatuur - en er is ook iets bekend als het "omgekeerde probleem met Braziliaanse noten". De rollen van dichtheid en druk worden ook nog bestudeerd.

8

Valse consensuseffect

Ah, het valse consensuseffect. We zijn er allemaal geweest en we hebben allemaal kennissen die er meer vatbaar voor zijn dan anderen - de cognitieve vertekening waarbij iemand overschat hoeveel andere mensen het met hem eens zijn. Je vriend die alleen rauw, veganistisch eten eet, en gelooft dat anderen noodzakelijkerwijs zullen springen in de gelegenheid om hun dieet te delen, bezwijkt voor het foute consensuseffect.

Over het algemeen hebben mensen de neiging om te internaliseren wat zij geloven (evenals de manieren waarop zij handelen, denken, spreken, enzovoort) als 'normaal' en correct. Dit is waarschijnlijk deels het gevolg van wat in de psychologie bekend staat als de 'beschikbaarheidsheuristiek', het proces van het nemen van beslissingen op basis van wat onmiddellijk in je opkomt. Aangezien we tijd doorbrengen met vrienden, familie en anderen die in het algemeen veel van onze opvattingen en overtuigingen delen, kan deze insulaire sociale groepering bijdragen aan het foute consensuseffect.

Het lijkt erop dat de kracht van het effect groter is wanneer we een hoge mate van zekerheid hebben over een positie, wanneer wat wordt besproken of overwogen relatief belangrijk wordt geacht, en wanneer de gedragscontext van de 'consensus' op een of andere manier wordt versterkt.

7

Heet chocolade-effect

Vul een mok met melk of water, tik dan met een metalen lepel op de zijkant (of onderkant) van de mok en luister naar de toonhoogte van het geproduceerde geluid. Giet vervolgens een pakje warme chocolademelk in de mok en tik nogmaals - de toonhoogte is aanzienlijk gedaald. Dan, als het poeder oplost, begint de toonhoogte van het geluid weer te stijgen. Dit staat bekend als het 'Hot chocolate-effect' en werd voor het eerst bestudeerd door fysicus Frank Crawford in 1982.

Ook bekend als het 'allassonic-effect' wordt het fenomeen veroorzaakt door de verandering van de snelheid van het geluid in de mok wanneer de verschillende nieuwe elementen worden geïntroduceerd en deze nieuwe elementen veranderen. In het bijzonder raakt de dichtheid van de bubbels die zijn gecreëerd dan het poeder de vloeistof verandert, waardoor een verandering optreedt in het geluid dat er doorheen gaat.

6

Lake Wobegon-effect

Het Lake Wobegon-effect, dat formeler bekend staat als 'illusoire superioriteit', is een andere cognitieve vertekening. Dus de bijnaam omdat de kinderen in het fictieve Gargon Keillor van Lake Wobegon 'bovengemiddeld' zijn, illusoire superioriteit is een fenomeen waarbij mensen zichzelf beschouwen als beter dan anderen - met andere woorden, bovengemiddeld - met betrekking tot specifieke vaardigheden, vaardigheden , prestaties en intellect. Dit effect wordt vrij algemeen gezien bij bestuurders, die zich op betrouwbare wijze als superieur beschouwen tegenover andere bestuurders op de weg.In een onderzoek uit 1981 onder automobilisten in de Verenigde Staten en in Zweden beoordeelde 93% van de ondervraagden Amerikanen als bovengemiddelde bestuurders (vergeleken met 69% van de ondervraagde Zweedse chauffeurs). Met betrekking tot het veilig rijden schatten 88% van de Amerikanen en 77% van de Zweden zichzelf in de top 50%.

Illusoire superioriteit verschijnt op allerlei plaatsen. Kinderen op school blazen vaak hun relatieve populariteit op; mensen hebben de neiging om hun romantische relaties als beter dan die van anderen te beschouwen; mensen denken vaak dat hun vermogen om met anderen overweg te kunnen, bovengemiddeld is. Veelvoorkomende eigenschappen die in studies naar het effect naar voren komen, zijn onder meer vriendelijkheid, virtuositeit, geluk en investerend vermogen.

5

Naamlettereffect

Mensen geven de voorkeur aan de letters die in hun naam verschijnen, met name hun initialen, en deze voorkeur wordt het 'naamlettereffect' genoemd. Dit is misschien niet zo verwonderlijk, gezien hoe vaak we de letters in onze naam schrijven en lezen; waar het effect van de naambrief echter interessant wordt, is hoe dit zich onbewust voordoet op de vreemdste plaatsen. Controversiële studies hebben gesuggereerd dat er significante correlaties lijken te bestaan ​​tussen de letters in de namen van mensen en bepaalde levenskeuzes die ze maken en successen (of mislukkingen) die ze ervaren.

Een reeks onderzoeken die bij SUNY Buffalo zijn uitgevoerd, vond bijvoorbeeld dat mensen eerder in steden en / of staten wonen met namen die op hun eigen taal lijken, banen en loopbanen vinden die taalkundig op hun namen lijken en misschien zelfs een partner vinden die past bij de naam dezelfde criteria. Het is ook mogelijk dat het naamlettereffect negatieve effecten kan hebben; Twee professoren, één van UC San Diego en de andere van Yale, voerden studies uit waarin onder andere werd onderzocht of honkbalspelers met een voor- of achternaam die begint met K (het statistische symbool voor een strikeout) vaker uithaken dan hun leeftijdsgenoten. In het rapport wordt beweerd dat "We hebben vastgesteld dat het saboteren van onze eigen naam succes betekent voor mensen wiens initialen overeenkomen met prestatielabels."

Opgemerkt moet worden dat deze studies door velen worden beschouwd als dubieus (op zijn best) legitimiteit en dat de resultaten in feite te wijten kunnen zijn aan statistische artefacten (fouten).

4

Autokinetisch effect

Wanneer je in totale duisternis bent - zeg, 's nachts in het bos - en je ziet een klein puntje van licht, staar ernaar. Na een tijdje lijkt dat stationaire licht voor je te bewegen, ondanks het feit dat het helemaal niet beweegt. Deze 'autokinese' is een visueel fenomeen dat hoogstwaarschijnlijk optreedt vanwege het feit dat wanneer je in totale duisternis bent, je ogen niets te verankeren hebben - geen referentiepunt - wat rotzooiig is aan het vermogen van je geest om dat licht op zijn plek te houden in de ruimte. In het bijzonder, als het BEELD van het licht op je netvlies beweegt (als gevolg van lichte spierbewegingen van het oog), zie je ook het daadwerkelijke licht dat verplaatst moet zijn.

Hoewel het onschadelijk lijkt, kan het autokinetische effect behoorlijk gevaarlijk zijn voor vliegtuigpiloten die 's nachts vliegen. Een van de vele fascinerende luchtvaartgerelateerde zintuiglijke illusies, autokinese, kan het vermogen van een piloot om het vliegtuig te landen op basis van een reeks begeleidende lichten wijzigen; het kan ook interfereren met het vliegen in formatie, tanken in de lucht en een aantal andere manoeuvres.

Autokinese, niet verwonderlijk, wordt aangehaald als de verklaring voor vele UFO-waarnemingen.

3

Douchegordijneffect

Je neemt een douche, neuriede een deuntje en geniet van het warme water op je huid. De ramen zijn gesloten en er is geen circulatie in de badkamer. Dan, zonder enige provocatie, reikt het douchegordijn eenvoudig naar u toe en blijft het u omwikkelen, met zijn klamme handen om u heen. Je onthult het zo goed als je kunt, maar het blijft bestaan.

Dus de vraag is: wat is er aan de hand? Dit wordt het 'douchegordijneffect' genoemd en net als sommige andere items op deze lijst is het bestudeerd maar nog niet volledig begrepen. Er zijn verschillende primaire en overlappende theorieën:

(1) Koopmanschap. Naarmate de warme douchelucht stijgt en koude lucht wordt vervangen, verliest deze dichtheid, waardoor een onbalans in de druk ontstaat die ertoe leidt dat het gordijn naar binnen beweegt. Het probleem met deze theorie is dat het douchegordijneffect ook optreedt bij een koude douche.

(2) Het Bernoulli-effect. Dit verklaart de verandering in luchtdruk door het feit dat lucht overeenkomt met de snelheid van het water dat uit de douchekop schiet; met andere woorden, als het water sneller wordt, neemt de druk af. Dit effect is de kern van hoe vliegtuigvleugels genoeg lift creëren om te vliegen.

(3) De horizontale vortex-theorie. Alleen bestudeerd met computermodellen stelt deze theorie dat de drukonbalans wordt veroorzaakt door een horizontale vortex die afkomstig is van de waterspray.

2

Sylvia Plath-effect

Eenvoudig gezegd is het Sylvia Plath-effect een theorie die probeert het schijnbaar onevenredige aantal vrouwelijke dichters te verklaren dat ze geestesziek zijn. Meer in het algemeen wordt beweerd dat dichters van beide geslachten - en zelfs breder dan dat, creatieve schrijvers - gemakkelijker bezwijken aan depressie en andere psychische aandoeningen dan andere schrijvers, evenals andere beroemdheden. Het verband tussen creativiteit en geestesziekten is al eeuwenlang gesuggereerd en bestudeerd - Aristoteles schreef dat creatieve schrijvers en denkers allemaal neigen naar aangetrokken te worden tot 'melancholie'.

De Amerikaanse psycholoog James C. Kaufman, die uitgebreid onderzoek heeft gedaan naar creativiteit, bedacht in 2001 de term 'Sylvia Plath-effect' terwijl hij onderzoek deed naar de effecten van creativiteit op geestesziekten.Talloze academici hebben studies uitgevoerd om vragen te beantwoorden over de oorzaken van psychische aandoeningen, de kip-en-ei-aard van de relatie tot creativiteit, het stigma rond depressie en nog veel meer. Het verband tussen creativiteit en psychische aandoeningen, vooral een causale relatie, is nog steeds niet helemaal duidelijk, en studies hebben meer vragen opgeroepen dan ze hebben beantwoord. Een paar dingen lijken echter waar te zijn - het verband tussen creatieve schrijvers en psychische aandoeningen is reëel, het beïnvloedt dichters meer dan andere schrijvers en vrouwen meer dan mannen.

1

Wagenwieleffect

Het wagenwieleffect beschrijft de optische illusie waarbij spaakwielen anders lijken te draaien dan men zou verwachten gezien de richting waarin het voertuig beweegt. De spaakwielen van een voorbijrijdende auto lijken misschien langzamer te draaien dan het wiel zelf, lijken stil te staan ​​of lijken zelfs in de tegenovergestelde richting te draaien. Dit effect wordt niet volledig begrepen, hoewel er enkele concurrerende theorieën bestaan.

Wanneer het op film gebeurt, zeg dat je een film bekijkt met een auto erin, is het effect volledig verklaarbaar en gerelateerd aan de "stroboscopische" aard van film. Films maken een snelle reeks stilstaande beelden, meestal 24 per seconde, dus er ontbreekt visuele informatie, maar onze hersenen vullen die ontbrekende informatie op een logische manier in. Wanneer een auto snel rijdt, kan een wiel de MEESTE manier van rondgaan in de ruimte van één frame, en onze geest ziet dit als een beweging ACHTERWAARTS. Wanneer dit in het echte leven gebeurt, is de uitleg echter niet zo duidelijk. Eén theorie is dat onze geest visuele informatie feitelijk verwerkt als een serie 'stills', net als een film; een ander stelt voor dat twee strijdende interpretaties (in onze hersenen) van een visueel verwarrende scène resulteren in het effect.