Delen:
10 Opmerkelijke mensen die ontsnapten uit Auschwitz
De meest beruchte van alle concentratiekampen van de nazi's was Auschwitz, waar meer dan een miljoen mensen stierven. Met de zwaar bewaakte hoofdpoort, wachttorens en rijen geëlektrificeerde hekken was ontsnappen vrijwel onmogelijk.
Van de naar schatting 900 gevangenen die probeerden het kamp te ontvluchten, werd de meerderheid gevangengenomen en geëxecuteerd. En toch konden in totaal 144 mensen ontsnappen uit het vernietigingskamp en overleven. Hier zijn 10 mensen die uit Auschwitz ontsnapten en leefden om hun verhalen te vertellen.
10 Eugeniusz Bendera
Toen de beroemde Auschwitz-escapee Kazimierz Piechowski het kamp ontvluchtte, werd hij vergezeld door drie andere mannen die veel minder bekend zijn. Eugeniusz Bendera was een van deze mannen. Hoewel veel details over zijn vroege leven onbekend zijn, toonde hij evenveel moed als Piechowski bij het coördineren van de ontsnapping.
Bendera was een Oekraïense man die werkte als automonteur in Auschwitz, waar hij en Piechowski vrienden werden. Toen een verzetsmedewerker in het kamp tegen Bendera zei dat hij gepland was om te executeren, ging hij naar zijn vriend Piechowski, een voormalige padvinder en een ander verzetslid.
Samen bedachten de twee mannen een ontsnappingsplan.
Op 20 juni 1942 duwden Piechowski en Bendera samen met twee andere mannen een kar vol vuilnis door het hoofdkamp en in een opslagblok. Terwijl drie van de mannen officiersuniformen stalen, ging Bendera met een duplicaatsleutel naar de garage, stapte achter het stuur van de snelste auto in het kamp en reed naar waar zijn vrienden zaten.
Terwijl de auto de hoofdpoort naderde, schreeuwde Piechowski naar de SS-bewakers om de poort te openen. Toen de bewakers gehoorzaamden, reden de vier mannen het kamp uit. Ze reden uren over landwegen. Toen verlieten ze de auto en ontsnapten ze in een Pools bos. Uiteindelijk vestigde Bendera zich in Warschau, waar hij bleef tot hij stierf in de jaren tachtig.
9 Tadeusz Wiejowski
De eerste persoon die met succes uit Auschwitz ontsnapte, was een Poolse schoenmaker genaamd Tadeusz Wiejowski. Hij was in het kamp aangekomen bij het eerste gevangenenvervoer op 14 juni 1940. Hij werd geholpen bij zijn ontsnapping door vijf Poolse arbeiders die in het kamp werkten.
Op 6 juli 1940 vermomde Wiejowski zichzelf als een van deze arbeiders en liep met hen het kamp uit. Nadat ze buiten het kamp waren, gaven de mannen hem eten en geld en nam Wiejowski aan boord van een goederentrein die het gebied verliet.
De vijf Poolse arbeiders werden ondervraagd in Auschwitz om hem te helpen, waar vier van hen stierven. De vijfde man stierf kort na het einde van de oorlog. Na zijn ontsnapping keerde Wiejowski terug naar zijn geboorteplaats en ondergedoken voor een jaar. Hij werd ontdekt en naar de gevangenis van Jaslo gestuurd, waar hij later werd geëxecuteerd.
8 Rudolf Vrba
Rudolf Vrba, die in 1924 in Tsjechoslowakije werd geboren, leverde het eerste ooggetuigenverslag van Auschwitz en onthulde de waarheid over het kamp. In 1942 werd hij gearresteerd en gedeporteerd naar het concentratiekamp Majdanek en later naar Auschwitz.
Toen ontdekt werd dat hij Duits kon spreken, werd Vrba gestuurd om te werken in een opslagruimte, waar hij de bezittingen sorteerde van de mensen die door de nazi's waren vermoord. Later slaagde hij erin kampagent te worden en zag uit de eerste hand de gruwel van de gaskamers en de crematoria.
In 1944 verstopten Vrba en een andere gevangene, Alfred Wetzler, zich onder een stapel boomstammen op een bouwplaats. Van tijd tot tijd hoorden ze jachthonden rond de stapel snuffelen. Na drie dagen ontsnapten de mannen 's nachts uit het kamp en staken ze Slowakije binnen.
In Zilina, Slowakije, ontmoetten ze Joodse leiders en maakten een rapport over de waarheid over Auschwitz. Het rapport is verzonden aan de Amerikaanse en Britse regeringen, het Vaticaan, het Rode Kruis en Hongaarse joodse leiders.
In het rapport waarschuwde Vrba dat de Hongaarse Joden naar Auschwitz zouden worden vervoerd. Tragisch genoeg slaagden de Hongaarse joodse leiders er niet in hun gemeenschap te waarschuwen en honderdduizenden Hongaarse Joden werden door de nazi's gedood.
Na de oorlog trouwde Vrba, kreeg een dochter en vestigde zich in British Columbia. Daar werd hij professor in de farmacologie.
7 Jerzy Bielecki
Jerzy Bielecki was een Pools-katholieke man die in 1944 uit Auschwitz ontsnapte en daarmee het leven van een jonge joodse vrouw redde. Hij was in 1940 in Auschwitz aangekomen en was een van de eerste gevangenen in het kamp.
Bielecki werd naar het werk gestuurd in het graanmagazijn. In 1943 ontmoette hij een jonge vrouw genaamd Cyla Cybulska, een andere gevangene die in het magazijn werkte en jutezakken repareerde. Ze begonnen heimelijk met elkaar te communiceren en werden uiteindelijk verliefd.
Omdat hij wist dat Cyla's leven in gevaar was, begon Bielecki een plan uit te werken om te ontsnappen. Hij verwierf een SS-uniform, een vervalste pas en een document waarin stond dat hij een bewaker was die Cyla op een boerderij liet werken. De list werkte, en hij en Cyla konden via de hoofdingang naar buiten.
Gedurende 10 dagen baanden ze zich een weg door velden en uiteindelijk doken ze onder in het huis van de oom van Bielecki. Tegen het einde van de oorlog besloten ze om hun eigen weg te gaan om herovering te voorkomen. Maar ze zwoeren dat ze elkaar zouden vinden nadat de oorlog voorbij was.
Cyla kreeg ten onrechte te horen dat Bielecki was vermoord. Hij kreeg te horen dat Cyla naar Zweden was gevlucht en stierf. De rapporten waren verkeerd. Het paar herenigde in juni 1983, hoewel ze hun romance niet opnieuw opwekten. In 1985 kreeg Bielecki een onderscheiding van Jad Wasjem voor het steunen van Cyla, een jonge joodse vrouw.
6 Simon Gronowski
Simon Gronowski, een jonge joodse jongen uit België, was slechts 11 jaar oud toen hij met zijn moeder in een veewagen werd geduwd, op weg naar Auschwitz.Simon's vader was ontsnapt uit de nazi's en de jonge jongen was vastbesloten om zich bij hem aan te sluiten. Een groep mannen in de veewagen slaagde erin de deur van de rijdende trein te openen en Simon sprong eruit.
De trein vertraagde en toen de schoten in zijn richting klonken, racete Simon naar het bos. De hele nacht strompelde hij door bossen en velden. Uiteindelijk vond hij een dorp, waar hij op een van de deuren klopte en een vrouw ontmoette die hem naar de plaatselijke politie bracht.
De politieagent, Jan Aerts, vermoedde dat Simon aan een Nazi-transport was ontsnapt en besloot hem te helpen. Hij gaf Simon eten en schone kleren en zette hem op een trein naar Brussel, waar zijn vader woonde. Simon herenigde met zijn vader en ze overleefden de oorlog door zich te verstoppen met katholieke gezinnen.
Tragisch genoeg werden Simon's moeder, Chana en zijn zus, Ita, vermoord in Auschwitz. Simon vestigde zich na de oorlog in Brussel, werd advocaat en jazzmuzikant en trouwde later met een gezin.
Gedurende 50 jaar sprak hij zelden over zijn oorlogservaringen. Toen stemde hij ermee in om een boek te schrijven. Hij begon ook op scholen te praten en drong er bij kinderen op aan om de vrijheid te beschermen en voor vrede in hun land te werken.
5 Witold Pilecki
Witold Pilecki heeft het onderscheid dat hij vrijwel zeker de enige persoon is die zich als vrijwilliger voor Auschwitz inzet en er vervolgens aan ontsnapt. Hij was een 39-jarige Poolse oorlogsveteraan die vocht tegen de nazi's en zich bij het Poolse verzet gevoegd.
Na het horen van gruwelijke verhalen over Auschwitz besloot het verzet dat ze iemand naar het kamp moesten sturen om informatie te verzamelen. Pilecki bood zich aan. Via een alias liet hij zich in 1940 arresteren.
Pilecki bleef drie jaar in Auschwitz. Hij verzamelde informatie en studeerde in het geheim drie verslagen over het leven in het kamp, inclusief de overgang van een gevangenis naar een vernietigingskamp. Hij slaagde er ook in om een verzetsnetwerk van meer dan 500 gevangenen in Auschwitz te organiseren, dat hij de Unie van Militaire Organisatie noemde.
In april 1943 besloot Pilecki een ontsnapping te plannen in de hoop het Poolse verzet te overtuigen om een aanval op het kamp te beginnen. Op 26 april waren hij en twee andere gevangenen in de bakkerij aan het werk, buiten het kamp. Toen de SS-bewaker niet oplette, slaagden ze erin naar buiten te komen en weg te rennen.
Pilecki kwam terug naar Warschau, maar slaagde er niet in om het verzet tegen Auschwitz aan te vallen. Hij nam deel aan de opstand in Warschau, waarna hij werd gearresteerd door de nazi's en werd meegenomen naar een krijgsgevangenenkamp.
Pilecki werd in april 1945 door het Amerikaanse leger bevrijd. Kort daarna trad hij toe tot het II Poolse korps in Italië als een inlichtingenofficier. In 1947 werd hij gearresteerd door Poolse communistische autoriteiten, verhoord en gemarteld. Hij kreeg later een showproef en werd uitgevoerd door het communistische regime.
Tot op de dag van vandaag is zijn begraafplaats onbekend, hoewel vermoed wordt dat het op de militaire begraafplaats Powazki in Warschau is.
4 Herman Shine
Herman Shine slaagde erin succesvol te ontsnappen uit Auschwitz samen met zijn jeugdvriend Max Drimmer. Shine werd geboren in een joodse familie in Berlijn, maar het Duitse staatsburgerschap werd hem ontzegd omdat zijn vader in Polen was geboren.
Shine en Drimmer werden in 1939 naar het concentratiekamp Sachsenhausen gedeporteerd en vervolgens naar Auschwitz in oktober 1942. Beide jongemannen kregen de opdracht bouwvakkers te zijn in het subkamp Buna / Monowitz, dat zich buiten Auschwitz bevond.
Op de bouwplaats ontmoetten ze een Poolse burgerarbeider genaamd Jozef Wrona, die samen met hen een ontsnappingsplan coördineerde. Ze ontsnapten in de nacht van 20 op 20 september 1944, toen ze zich verborgen in een greppel. Later maakten ze de 16 kilometer lange wandeling naar de boerderij van Wrona.
Daar verstopten ze zich vier maanden in de schuur totdat het Sovjetleger de Duitsers begon terug te duwen. Toen bleven de mannen bij een ander gezin in Polen tot de oorlog eindigde. Uiteindelijk haalden de twee vrienden het terug naar hun woonplaats Berlijn.
Shine en Drimmer trouwden later met hun vriendinnen in een gezamenlijk huwelijk en beide stellen immigreerden naar Californië. De twee mannen wijdden veel van hun leven aan het onderwijs in de Holocaust en vertelden hun verhaal. Nadat Drimmer stierf, bleef Shine het verhaal vertellen van hun ontsnapping uit Auschwitz en hun opmerkelijke levenslange vriendschap.
3 George Ginzburg
George Ginzburg werd geboren in een joodse familie uit Berlijn. Nadat de nazi's aan de macht kwamen, sloot hij zich aan bij de Duitse verzetsbeweging. Hij werd in 1942 gearresteerd voor zijn anti-nazi-activiteiten en bracht drie maanden door in de gevangenis. Ginzburg werd vervolgens naar het hoofdkamp in Auschwitz gestuurd, waar bijna niemand overleefde.
Vele jaren later zei Ginzburg dat hij een van de gelukkigen was. Omdat hij motorisch monteur was, kreeg hij de opdracht om bij een van de fabrieken op een andere locatie te werken.
In 1945, toen het Russische leger binnenkwam, raakte de SS in paniek en dwong 58.000 van de gevangenen van Auschwitz, waaronder Ginzburg, op een tweedaagse mars door de sneeuw naar wachtende treinen. Op deze mars zag Ginzburg dat de nazi's slecht ongeorganiseerd waren en hij zocht naar een kans om te ontsnappen.
Hij pakte oude sigarettenpeuken op die door de bewakers waren achtergelaten en wreef over zijn lichaam om zijn geur te verbergen voor het geval honden achter hem aan werden gestuurd. Hij schoof een stok onder zijn deken zodat die op een verborgen geweer leek en deed alsof hij een Duitse ambtenaar was.
Toen naderde Ginzburg een Duitse bewaker en vroeg om een sigaret. Toen de bewaker een medesoldaat om een ging vragen, snelde Ginzburg weg en rolde hij een besneeuwde heuvel af. Hij dwaalde alleen door een bos.
Toen hij het lichaam van een dode Russische soldaat vond, nam hij het uniform en trok het aan. Na twee dagen werd hij gevonden door Sovjet soldaten, die hem inhaalden en hem voedden.
Uiteindelijk keerde Ginzburg terug naar Berlijn en vond zijn moeder, die de oorlog had overleefd, ondergedoken. Hij werkte als tolk voor het Amerikaanse leger, diende bij de Israëlische politie en emigreerde uiteindelijk naar Australië om een nieuw leven te beginnen.
2 augustus Kowalczyk
Augustus Kowalczyk was een soldaat in het Poolse leger en werd door de Duitsers in 1940 als krijgsgevangene genomen. Ze stuurden hem naar Auschwitz, dat op dat moment voornamelijk een gevangenis was voor Poolse dissidenten en krijgsgevangenen.
Op 10 juni 1942 was Kowalczyk een van de 50 gevangenen die probeerden te ontsnappen uit Auschwitz. De mannen moesten die dag in het veld werken en probeerden de bewakers te ontvluchten, maar de meeste gevangenen werden gedood toen ze naar vrijheid renden.
Kowalczyk was een van de negen gelukkigen die die dag met succes uit Auschwitz konden ontsnappen. Hij dook onder bij verschillende families, op slechts 12 kilometer (7 mijl) van het kamp. Na zeven weken slaagde hij erin zich bij een filiaal van het Poolse binnenlandse leger in het Miechow-gebied aan te sluiten.
Na de oorlog werd Kowalczyk een succesvolle toneel- en filmacteur in Polen. Hij stond bekend om zijn one-man-spel Gevangene 6804, waarin hij het verhaal van zijn ontsnapping vertelde. Hij speelde dit drama vaak voor studenten op meer dan 5000 scholen in heel Polen.
Kowalczyk stierf op 90-jarige leeftijd in 2012, een dappere man die een groot deel van zijn leven wijdde aan het getuigen van de verschrikkingen van Auschwitz.
1 januari Komski
Jan Komski, geboren in 1915 in Polen, ontsnapte uit Auschwitz en overleefde later vier extra concentratiekampen. Hij was een getalenteerde kunstenaar en studeerde in 1939 af aan het Krakow Art Institute, niet lang voordat de nazi's Polen binnenvielen.
In februari 1940 besloot Komski om Polen te verlaten en te vluchten naar Frankrijk, waar een Vrij Pools Leger werd opgericht. Hij werd door de Duitsers gevangen genomen op weg naar Frankrijk en naar Auschwitz gestuurd.
Komski kwam in juni 1940 in Auschwitz aan op het eerste transport naar het kamp. Hij kreeg het nummer 564 toegewezen. Komski werd aan het werk gezet in het kantoor van de architectuur en geassisteerd bij de uitbreiding van het kamp.
Tegen die winter waren er meer dan 150.000 gevangenen in het kamp, van wie de meesten dood waren tegen de tijd dat Komski ontsnapte in 1942. Hij en drie andere gevangenen lanceerden hun gewaagde ontsnapping op de ochtend van 29 december 1942.
Een van de mannen, Kuczbara, gekleed in een gestolen SS-uniform en reed in een paard en wagen. De andere drie gevangenen, nog steeds verkleed als gevangenen, liepen naast de wagen. Ze naderden de poort aan de voorkant en Kuczbara toonde een vervalste pas bij het checkpoint.
De bewakers werden voor de gek gehouden en de mannen konden door de poort en uit het kamp komen. Ze begaven zich naar het huis van een Poolse verzetsstrijder, die hen kleding en een plek gaf om zich te verstoppen.
Maar dit was niet het einde voor Komski, die opnieuw werd gearresteerd in Krakau. Omdat hij verschillende identiteitspapieren bij zich droeg, werd hij niet herkend en werd zijn leven gespaard. Hij werd naar de gevangenis gestuurd en bracht toen tijd door in vier verschillende kampen: Buchenwald, Gross-Rosen, Hersbruck en Dachau. Komski was in Dachau toen het kamp werd bevrijd door het Amerikaanse leger.
Na de oorlog werd Komski naar een ontheemdenkamp in München gestuurd, waar hij met een vrouw trouwde die ook een overlevende van Auschwitz was. Ze immigreerden naar de Verenigde Staten en vestigden zich uiteindelijk in Washington, DC. Daar werkte hij als artiest voor The Washington Post voor vele jaren. Hij bleef schilderen totdat hij in 2002 op 87-jarige leeftijd stierf.